tag:blogger.com,1999:blog-63571157948389885742024-03-12T16:20:48.453-07:00Блог етнологині Олени Щербань блог, що популяризує українські минувшину і сьогоденняОлена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.comBlogger3070125tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-70348484379039436062024-02-10T03:43:00.000-08:002024-02-10T03:43:16.515-08:00Олена Щербань і Оксана Савченко: творимо культрно-освітн\ середовище разом!<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEin-_ipMcZrMnOn43TEC5LC7GSqQszfu0tSItTv_46Fglsl1i9JXZw8HontW9gB_LJFXzSl52H1-tyXKywuTVYqwj2cyr1_wW6Nd0-FFMs1IlfhGfqnx_3IZFT_u0z2zoxNnbr0OypEEihnd3M1I-CJ_m3n77ktDEiqHavmGjYdPRmP2azRiR7yX2zT4J8/s4000/20230812_062802.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="4000" data-original-width="2250" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEin-_ipMcZrMnOn43TEC5LC7GSqQszfu0tSItTv_46Fglsl1i9JXZw8HontW9gB_LJFXzSl52H1-tyXKywuTVYqwj2cyr1_wW6Nd0-FFMs1IlfhGfqnx_3IZFT_u0z2zoxNnbr0OypEEihnd3M1I-CJ_m3n77ktDEiqHavmGjYdPRmP2azRiR7yX2zT4J8/s320/20230812_062802.jpg" width="180" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhw0rQMDj40andPXbqg0VHnT67J9aEAEpYx0j6cKsuFk7NfX7tZttQKFqgAFSXW46GCsNGSeYlqDl3wgNjony55fldYbcIHY6IM5LXgZjzIOI1JtNhUcomOxymFyJzM8B2uK3Mvvv0oXMhkTjDNcfxflBJSuNHifpp0A1PzgvvlcPudwopvMtlSZGyLGFA/s4000/20230812_062803.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="4000" data-original-width="2250" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhw0rQMDj40andPXbqg0VHnT67J9aEAEpYx0j6cKsuFk7NfX7tZttQKFqgAFSXW46GCsNGSeYlqDl3wgNjony55fldYbcIHY6IM5LXgZjzIOI1JtNhUcomOxymFyJzM8B2uK3Mvvv0oXMhkTjDNcfxflBJSuNHifpp0A1PzgvvlcPudwopvMtlSZGyLGFA/s320/20230812_062803.jpg" width="180" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZV8DRSgpcwgHFgYJSjWN6zi22KpBEO4jKKfTqk1Jnd96GsbyHcRc6NgN-4sDrX4pk8-PfCIbnUBPrTa2BrYAosKwhydvI8SvgwGHFwN_4InKs6k2nXsPWeVnobNjzGNApvpz6FPmL_99vgcOOMdtrqxn-_e5u-RBDUqvgF70YH_Ye-dCjZ7PWkPImviA/s4000/20230812_062804.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="4000" data-original-width="2250" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZV8DRSgpcwgHFgYJSjWN6zi22KpBEO4jKKfTqk1Jnd96GsbyHcRc6NgN-4sDrX4pk8-PfCIbnUBPrTa2BrYAosKwhydvI8SvgwGHFwN_4InKs6k2nXsPWeVnobNjzGNApvpz6FPmL_99vgcOOMdtrqxn-_e5u-RBDUqvgF70YH_Ye-dCjZ7PWkPImviA/s320/20230812_062804.jpg" width="180" /></a></div><br /> <p></p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-45557356882420844222024-02-10T03:31:00.000-08:002024-02-10T03:31:40.905-08:00Працюю для нас<p> </p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="UK" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: UK;">Координація
наукової діяльності, зв’язки з освітою, робота з науковою молоддю у 2023 році <o:p></o:p></span></b></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiTUIeu6pZS9jHOPBoHKBNRbzVAaPvqQLY4a3LL764hsBEFtpWTi0KEUxUSVBvScC16KJoMfdjk2wSdrfFrrpN4K3PPwX9asmQivpbRaN4WP-_8qiXb3tvdlARa6CC4vsPvs72kEaMSUGHPEu-7st7nCg7uq-5_9DPO__4NiZjHENlfuiwokas3h4yAKTI/s3264/20231224_121518.jpg" imageanchor="1" style="font-size: 18.6667px; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-indent: 47.2667px;"><img border="0" data-original-height="3264" data-original-width="1836" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiTUIeu6pZS9jHOPBoHKBNRbzVAaPvqQLY4a3LL764hsBEFtpWTi0KEUxUSVBvScC16KJoMfdjk2wSdrfFrrpN4K3PPwX9asmQivpbRaN4WP-_8qiXb3tvdlARa6CC4vsPvs72kEaMSUGHPEu-7st7nCg7uq-5_9DPO__4NiZjHENlfuiwokas3h4yAKTI/w180-h320/20231224_121518.jpg" width="180" /></a><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">З метою популяризації етнологічної науки етнологиня, докторка історичних наук </span><b style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Олена Щербань</b><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> провела
заходи:</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-онлайн Олена Щербань. «Цікава етнографія України для медиків»,
15 лютого 2023 р., Полтавська державна стоматологічна академія.</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Інтерактив-онлайн </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Традиційні українські страви:
качана каша», 19 лютого 2023 р., сайт «ЇжаКультура».</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-онлайн </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Космогонія й демонологія українців»,
20 лютого 2023 р., для сайту туроператора «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Travel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Ukraine</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">».</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-онлайн </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Весільне обрядове печиво Полтавщини
й Слобожанщини», телеканал «Рудана», 21 лютого 2023 р.</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-онлайн </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Дівочо-жіноче українське вбрання і
прикраси», 15 березня 2023 р., для сайту «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Travel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Ukraine</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">».</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-майстер-клас </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">з випікання великодньої паски і
ягняти 18 березня 2023 р.</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Консультація </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">СММ проєкту про етнографічні особливості
випікання великоднього печива (18 березня 2023 р.).</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-онлайн </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Традиції українського Великодня» 9 травня
2023 р.</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> для сайту «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Travel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Ukraine</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">».</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-онлайн </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Трійця, Зелена неділя, Русалчин Великдень:
поєднуване в непоєднуваному» 11 травня 2023 р.</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">
для сайту «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Travel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Ukraine</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">».</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція-тренінг </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань. </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">«Кулінарна етнологія» 16 травня
2023. Вінницький аграрний університет.</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Лекція</span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px; text-indent: 47.2667px;">Олена Щербань.</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> «Купальські Традиції» 13 червня 2023 р. для
сайту «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Travel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">Ukraine</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 35.45pt;">».</span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Взяла участь у національному форумі амбасадорів
культурної спадщини України 28-29 вересня 2023 року, Івано-Франківськ.
(презентація проекту громадської участі задля збереження культурної спадщини
Опішнянської територіальної громади та інших громад України «Авторський
ЕтноГастроФестиваль «Борщик у глиняному горщику»»).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Надала консультацію, провела лекцію та взяла участь
у зйомках документального фільму «Історія української кухні» для студентів
факультету прикладних наук УКУ (18.10.2023 року).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormalCxSpMiddle" style="text-align: justify; text-indent: 35.45pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Надала відео коментарі для тематичного навчального
репортажу «Забуті страви Полтавщини» для студентки 3 курсу Наталії Гули
«Майстерність диктора та ведучого програм телебачення» КНУТКІТ ім.
І.К.Карпенка- Карого (16.11.2023 р.).<o:p></o:p></span></p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-17338309582003980592023-12-20T01:18:00.001-08:002024-02-10T03:32:46.794-08:00https://youtube.com/shorts/yEONv2XbzJM?si=hMUDatQN71PH8Yui<p> https://youtube.com/shorts/yEONv2XbzJM?si=hMUDatQN71PH8Yui</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzWCiIw6T_Mgj_5tse-3Zmp8YJRKLxtiG5fsX9NYvdMGsJs1g87tVhQ24DWAH3zz_iOf-RQmwyE0cuMWyH9ZE96L1GSuCG0JVIa3URsy199si48JW0jyl3_M3gWpfiuJHju6yvTbxGbqnjwv8VA5HcwPPJmtOxRKY0ypWftbp9Onm6l9S1lyplGnEgVA0/s3264/20231005_133536.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3264" data-original-width="1836" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzWCiIw6T_Mgj_5tse-3Zmp8YJRKLxtiG5fsX9NYvdMGsJs1g87tVhQ24DWAH3zz_iOf-RQmwyE0cuMWyH9ZE96L1GSuCG0JVIa3URsy199si48JW0jyl3_M3gWpfiuJHju6yvTbxGbqnjwv8VA5HcwPPJmtOxRKY0ypWftbp9Onm6l9S1lyplGnEgVA0/s320/20231005_133536.jpg" width="180" /></a></div><br /><p><br /></p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-72381956821637343072023-12-20T01:18:00.000-08:002023-12-20T01:18:15.453-08:00Відеофрагмент ЕтноГастроФесту-квесту "Борщик у глиняному горщику 2016"<iframe width="480" height="270" src="https://youtube.com/embed/1kd5KWKshAo?si=VqtXvyM0a-hbOuUW" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-85996915180670008282023-12-20T01:17:00.001-08:002023-12-20T01:17:34.201-08:00про піч<iframe width="480" height="360" src="https://youtube.com/embed/Ql0vLqr50Z0?si=SECaIxcGeEHHF4kp" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-56941506958728936392023-12-20T01:17:00.000-08:002023-12-20T01:17:11.576-08:00полтавський борщ із галушками<iframe width="480" height="360" src="https://youtube.com/embed/H8GvH2OMjGY?si=5kX8DxnhukELrRcz" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-88043639224383911952023-12-20T01:15:00.001-08:002023-12-20T01:15:44.823-08:00Про чорні глиняники Котельви: бути чи не бути?Дискусію відкрито: ревітал...<iframe width="480" height="270" src="https://youtube.com/embed/w_XLyGwauFc?si=4lpy8HB0abg4EhFC" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-12732594400554360172023-12-20T01:15:00.000-08:002023-12-20T01:15:19.195-08:00наші символи й міфологеми<iframe width="480" height="270" src="https://youtube.com/embed/9b-MUQJa44s?si=WIRWSLJOTPPOSCTQ" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-88332868257661880512023-12-19T23:44:00.000-08:002023-12-19T23:44:12.355-08:00полтавський борщ із галушками<iframe width="480" height="360" src="https://youtube.com/embed/H8GvH2OMjGY?si=U3UGqQvOEIjDwVmf" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-46019251216502924572023-12-19T23:43:00.001-08:002023-12-19T23:43:45.925-08:00Борщ миколаївський<iframe width="480" height="270" src="https://youtube.com/embed/v1sXzoup6A8?si=cguCNi1w8HjCEw9b" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-8885637057218920622023-12-19T23:43:00.000-08:002023-12-19T23:43:13.323-08:00Страви з "Енеїди"<iframe width="480" height="360" src="https://youtube.com/embed/mpPE03F9YFw?si=np226kQ_f_5i3Fb1" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-62081893809793666142023-12-19T23:41:00.000-08:002023-12-19T23:41:14.511-08:00Качана каша - локальна страва Полтавщини<iframe width="480" height="270" src="https://youtube.com/embed/MkHbqcxFPbA?si=UIYAGT5W-uGne_j0" frameborder="0"></iframe>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-76833598447040186352023-04-30T20:25:00.002-07:002023-04-30T20:25:24.317-07:0090 Псалом<p> <span style="color: var(--primary-text); font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; white-space: pre-wrap;">Хто живе під покровом Всевишнього, хто в тіні Всемогутнього мешкає,</span></p><div style="font-family: inherit;"><div class="" dir="auto" style="font-family: inherit;"><div class="x1iorvi4 x1pi30zi x1swvt13 xjkvuk6" data-ad-comet-preview="message" data-ad-preview="message" id=":r805:" style="font-family: inherit; padding: 4px 16px;"><div class="x78zum5 xdt5ytf xz62fqu x16ldp7u" style="display: flex; flex-direction: column; font-family: inherit; margin-bottom: -5px; margin-top: -5px;"><div class="xu06os2 x1ok221b" style="font-family: inherit; margin-bottom: 5px; margin-top: 5px;"><span class="x193iq5w xeuugli x13faqbe x1vvkbs x1xmvt09 x1lliihq x1s928wv xhkezso x1gmr53x x1cpjm7i x1fgarty x1943h6x xudqn12 x3x7a5m x6prxxf xvq8zen xo1l8bm xzsf02u x1yc453h" dir="auto" style="color: var(--primary-text); display: block; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; line-height: 1.3333; max-width: 100%; min-width: 0px; overflow-wrap: break-word; word-break: break-word;"><div class="xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x1vvkbs x126k92a" style="font-family: inherit; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; white-space: pre-wrap;"><div dir="auto" style="font-family: inherit;">той скаже до Господа: Охороно моя та твердине моя, Боже мій, я надіюсь на Нього!</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Бо Він тебе вирве з тенет птахолова, з моровиці згубної,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Він пером Своїм вкриє тебе, і під крильми Його заховаєшся ти! Щит та лук Його правда.</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Не будеш боятися страху нічного, ані стріли, що вдень пролітає,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">ані <span style="font-family: inherit;"><a style="color: #385898; cursor: pointer; font-family: inherit;" tabindex="-1"></a></span>зарази, що в темряві ходить, ані моровиці, що нищить опівдні,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">впаде тисяча з боку від тебе, і десять тисяч праворуч від тебе, до тебе ж не дійде!…</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Тільки своїми очима подивишся, і заплату безбожним попобачиш,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">бо Господа, охорону мою, Всевишнього ти учинив за своє пристановище!</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Тебе зло не спіткає, і до намету твого вдар не наблизиться,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">бо Своїм Анголам Він накаже про тебе, щоб тебе пильнували на всіх дорогах твоїх,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">на руках вони будуть носити тебе, щоб не вдарив об камінь своєї ноги!</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">На лева й вужа ти наступиш, левчука й крокодила ти будеш топтати!</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Що бажав він Мене, то його збережу, зроблю його сильним, бо знає Ім'я Моє він;</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">як він Мене кликатиме, то йому відповім, Я з ним буду в недолі, врятую його та прославлю його,</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">і довгістю днів Я насичу його, і він бачити буде спасіння Моє!</div><div dir="auto" style="font-family: inherit;">Амінь!</div></div></span></div></div></div></div></div><div style="font-family: inherit;"><div class="x168nmei x13lgxp2 x30kzoy x9jhf4c x6ikm8r x10wlt62" data-visualcompletion="ignore-dynamic" style="border-radius: 0px 0px 8px 8px; font-family: inherit; overflow: hidden;"><div style="font-family: inherit;"><div style="background-color: white; color: #1c1e21; font-family: "Segoe UI Historic", "Segoe UI", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 12px;"><div style="font-family: inherit;"><div class="x1n2onr6" style="font-family: inherit; position: relative;"><div class="x6s0dn4 xi81zsa x78zum5 x6prxxf x13a6bvl xvq8zen xdj266r xktsk01 xat24cr x1d52u69 x889kno x4uap5 x1a8lsjc xkhd6sd xdppsyt" style="align-items: center; border-bottom: 1px solid var(--divider); color: var(--secondary-text); display: flex; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; justify-content: flex-end; line-height: 1.3333; margin: 0px 16px; padding: 10px 0px;"><div class="x6s0dn4 x78zum5 x1iyjqo2 x6ikm8r x10wlt62" style="align-items: center; display: flex; flex-grow: 1; font-family: inherit; overflow: hidden;"><span aria-label="Посмотрите, кто отреагировал на это" class="x1ja2u2z" role="toolbar" style="font-family: inherit; z-index: 0;"><span class="x6s0dn4 x78zum5 x1e558r4" id=":r808:" style="align-items: center; display: flex; font-family: inherit; padding-left: 4px;"><span class="x6zyg47 x1xm1mqw xpn8fn3 xtct9fg x13zp6kq x1mcfq15 xrosliz x1wb7cse x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi xamhcws xol2nv xlxy82 x19p7ews xmix8c7 x139jcc6 x1n2onr6 x1xp8n7a xhtitgo" style="border-bottom-color: var(--card-background); border-left-color: var(--card-background); border-radius: 11px; border-right-color: var(--card-background); border-style: solid; border-top-color: var(--card-background); border-width: 2px; font-family: inherit; height: 18px; margin-left: -4px; position: relative; width: 18px; z-index: 2;"><span class="x12myldv x1udsgas xrc8dwe xxxhv2y x1rg5ohu xmix8c7 x1xp8n7a" style="border-radius: 9px; display: inline-block; font-family: inherit; height: 18px; width: 18px;"><span class="x4k7w5x x1h91t0o x1h9r5lt x1jfb8zj xv2umb2 x1beo9mf xaigb6o x12ejxvf x3igimt xarpa2k xedcshv x1lytzrv x1t2pt76 x7ja8zs x1qrby5j" style="align-items: inherit; align-self: inherit; display: inherit; flex-direction: inherit; flex: inherit; font-family: inherit; height: inherit; max-height: inherit; max-width: inherit; min-height: inherit; min-width: inherit; place-content: inherit; width: inherit;"><div aria-label="Нравится: 69 человек" class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1hl2dhg xggy1nq x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><img class="x16dsc37" height="18" role="presentation" src="data:image/svg+xml,%3csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' xmlns:xlink='http://www.w3.org/1999/xlink' viewBox='0 0 16 16'%3e%3cdefs%3e%3clinearGradient id='a' x1='50%25' x2='50%25' y1='0%25' y2='100%25'%3e%3cstop offset='0%25' stop-color='%2318AFFF'/%3e%3cstop offset='100%25' stop-color='%230062DF'/%3e%3c/linearGradient%3e%3cfilter id='c' width='118.8%25' height='118.8%25' x='-9.4%25' y='-9.4%25' filterUnits='objectBoundingBox'%3e%3cfeGaussianBlur in='SourceAlpha' result='shadowBlurInner1' stdDeviation='1'/%3e%3cfeOffset dy='-1' in='shadowBlurInner1' result='shadowOffsetInner1'/%3e%3cfeComposite in='shadowOffsetInner1' in2='SourceAlpha' k2='-1' k3='1' operator='arithmetic' result='shadowInnerInner1'/%3e%3cfeColorMatrix in='shadowInnerInner1' values='0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.299356041 0 0 0 0 0.681187726 0 0 0 0.3495684 0'/%3e%3c/filter%3e%3cpath id='b' d='M8 0a8 8 0 00-8 8 8 8 0 1016 0 8 8 0 00-8-8z'/%3e%3c/defs%3e%3cg fill='none'%3e%3cuse fill='url(%23a)' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='white' d='M12.162 7.338c.176.123.338.245.338.674 0 .43-.229.604-.474.725a.73.73 0 01.089.546c-.077.344-.392.611-.672.69.121.194.159.385.015.62-.185.295-.346.407-1.058.407H7.5c-.988 0-1.5-.546-1.5-1V7.665c0-1.23 1.467-2.275 1.467-3.13L7.361 3.47c-.005-.065.008-.224.058-.27.08-.079.301-.2.635-.2.218 0 .363.041.534.123.581.277.732.978.732 1.542 0 .271-.414 1.083-.47 1.364 0 0 .867-.192 1.879-.199 1.061-.006 1.749.19 1.749.842 0 .261-.219.523-.316.666zM3.6 7h.8a.6.6 0 01.6.6v3.8a.6.6 0 01-.6.6h-.8a.6.6 0 01-.6-.6V7.6a.6.6 0 01.6-.6z'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e" style="border: 0px; vertical-align: top;" width="18" /></div></span></span></span><span class="x6zyg47 x1xm1mqw xpn8fn3 xtct9fg x13zp6kq x1mcfq15 xrosliz x1wb7cse x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi xamhcws xol2nv xlxy82 x19p7ews xmix8c7 x139jcc6 x1n2onr6 x1xp8n7a x1vjfegm" style="border-bottom-color: var(--card-background); border-left-color: var(--card-background); border-radius: 11px; border-right-color: var(--card-background); border-style: solid; border-top-color: var(--card-background); border-width: 2px; font-family: inherit; height: 18px; margin-left: -4px; position: relative; width: 18px; z-index: 1;"><span class="x12myldv x1udsgas xrc8dwe xxxhv2y x1rg5ohu xmix8c7 x1xp8n7a" style="border-radius: 9px; display: inline-block; font-family: inherit; height: 18px; width: 18px;"><span class="x4k7w5x x1h91t0o x1h9r5lt x1jfb8zj xv2umb2 x1beo9mf xaigb6o x12ejxvf x3igimt xarpa2k xedcshv x1lytzrv x1t2pt76 x7ja8zs x1qrby5j" style="align-items: inherit; align-self: inherit; display: inherit; flex-direction: inherit; flex: inherit; font-family: inherit; height: inherit; max-height: inherit; max-width: inherit; min-height: inherit; min-width: inherit; place-content: inherit; width: inherit;"><div aria-label="Мы вместе: 31 человек" class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1hl2dhg xggy1nq x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><img class="x16dsc37" height="18" role="presentation" src="data:image/svg+xml,%3csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' xmlns:xlink='http://www.w3.org/1999/xlink' viewBox='0 0 180 180' %3e %3cdefs%3e %3cradialGradient cx='50.001%25' cy='50%25' fx='50.001%25' fy='50%25' r='50%25' id='c'%3e %3cstop stop-color='%23F08423' stop-opacity='0' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23F08423' stop-opacity='.34' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='50%25' cy='44.086%25' fx='50%25' fy='44.086%25' r='57.412%25' gradientTransform='matrix(-1 0 0 -.83877 1 .81)' id='d'%3e %3cstop stop-color='%23FFE874' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23FFE368' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='10.82%25' cy='52.019%25' fx='10.82%25' fy='52.019%25' r='10.077%25' gradientTransform='matrix(.91249 .4091 -.31644 .7058 .174 .109)' id='e'%3e %3cstop stop-color='%23F28A2D' stop-opacity='.5' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23F28A2D' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='74.131%25' cy='76.545%25' fx='74.131%25' fy='76.545%25' r='28.284%25' gradientTransform='rotate(-38.243 1.4 .537) scale(1 .40312)' id='f'%3e %3cstop stop-color='%23F28A2D' stop-opacity='.5' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23F28A2D' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='31.849%25' cy='12.675%25' fx='31.849%25' fy='12.675%25' r='10.743%25' gradientTransform='matrix(.98371 -.17976 .03575 .19562 0 .16)' id='g'%3e %3cstop stop-color='%23D45F00' stop-opacity='.25' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23D45F00' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='68.023%25' cy='12.637%25' fx='68.023%25' fy='12.637%25' r='12.093%25' gradientTransform='rotate(11.848 .192 .076) scale(1 .19886)' id='h'%3e %3cstop stop-color='%23D45F00' stop-opacity='.25' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23D45F00' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='50.709%25' cy='66.964%25' fx='50.709%25' fy='66.964%25' r='87.22%25' gradientTransform='matrix(0 -.8825 1 0 -.163 1.117)' id='j'%3e %3cstop stop-color='%233B446B' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23202340' offset='68.84%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='49.239%25' cy='66.964%25' fx='49.239%25' fy='66.964%25' r='87.22%25' gradientTransform='matrix(0 -.8825 1 0 -.177 1.104)' id='k'%3e %3cstop stop-color='%233B446B' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23202340' offset='68.84%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='48.317%25' cy='42.726%25' fx='48.317%25' fy='42.726%25' r='29.766%25' gradientTransform='matrix(-.09519 -.96847 1.71516 -1.15488 -.204 1.389)' id='l'%3e %3cstop stop-color='%23E38200' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23CD6700' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='50%25' cy='29.807%25' fx='50%25' fy='29.807%25' r='31.377%25' gradientTransform='matrix(.07236 -.9819 2.22613 1.12405 -.2 .454)' id='m'%3e %3cstop stop-color='%23E38200' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23CD6700' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='73.646%25' cy='44.274%25' fx='73.646%25' fy='44.274%25' r='29.002%25' gradientTransform='scale(.92955 1) rotate(20.36 .764 .598)' id='p'%3e %3cstop stop-color='%23FF7091' stop-opacity='.7' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23FE6D8E' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='26.749%25' cy='29.688%25' fx='26.749%25' fy='29.688%25' r='29.002%25' gradientTransform='scale(.92955 1) rotate(20.36 .278 .353)' id='q'%3e %3cstop stop-color='%23FF7091' stop-opacity='.7' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23FE6D8E' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='23.798%25' cy='53.35%25' fx='23.798%25' fy='53.35%25' r='24.89%25' gradientTransform='matrix(-.18738 .97947 -1.25372 -.27758 .951 .449)' id='r'%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.999' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.94' offset='26.692%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='97.063%25' cy='54.555%25' fx='97.063%25' fy='54.555%25' r='15.021%25' gradientTransform='matrix(.8002 .50886 -.59365 1.08039 .518 -.538)' id='s'%3e %3cstop stop-color='%23C71C08' stop-opacity='.75' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23C71C08' stop-opacity='.704' offset='53.056%25'/%3e %3cstop stop-color='%23C71C08' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='4.056%25' cy='24.23%25' fx='4.056%25' fy='24.23%25' r='13.05%25' gradientTransform='matrix(.8728 -.3441 .41218 1.20997 -.095 -.037)' id='t'%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.5' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.473' offset='31.614%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='74.586%25' cy='77.013%25' fx='74.586%25' fy='77.013%25' r='17.563%25' gradientTransform='matrix(.77041 .55955 -.56333 .89765 .605 -.339)' id='u'%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.999' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.934' offset='45.7%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='.803' offset='59.211%25'/%3e %3cstop stop-color='%239C0600' stop-opacity='0' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='50.001%25' cy='50%25' fx='50.001%25' fy='50%25' r='51.087%25' gradientTransform='matrix(-.3809 .91219 -.97139 -.46943 1.176 .279)' id='v'%3e %3cstop stop-color='%23C71C08' stop-opacity='0' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23C71C08' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='2.243%25' cy='4.089%25' fx='2.243%25' fy='4.089%25' r='122.873%25' gradientTransform='scale(.78523 1) rotate(36.406 .025 .05)' id='x'%3e %3cstop stop-color='%23EDA83A' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23FFDC5E' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3cradialGradient cx='100%25' cy='7.011%25' fx='100%25' fy='7.011%25' r='105.039%25' gradientTransform='scale(-.90713 -1) rotate(-45.799 -.217 2.489)' id='z'%3e %3cstop stop-color='%23F4B248' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23FFDD5F' offset='100%25'/%3e %3c/radialGradient%3e %3clinearGradient x1='50%25' y1='95.035%25' x2='50%25' y2='7.417%25' id='b'%3e %3cstop stop-color='%23F28A2D' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23FDE86F' offset='100%25'/%3e %3c/linearGradient%3e %3clinearGradient x1='49.985%25' y1='-40.061%25' x2='49.985%25' y2='111.909%25' id='i'%3e %3cstop stop-color='%23482314' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%239A4111' offset='100%25'/%3e %3c/linearGradient%3e %3clinearGradient x1='52.727%25' y1='31.334%25' x2='28.964%25' y2='102.251%25' id='o'%3e %3cstop stop-color='%23F34462' offset='0%25'/%3e %3cstop stop-color='%23CC0820' offset='100%25'/%3e %3c/linearGradient%3e %3cpath d='M180 90c0 49.71-40.29 90-90 90S0 139.71 0 90 40.29 0 90 0s90 40.29 90 90z' id='a'/%3e %3cpath d='M108.947 95.828c-23.47-7.285-31.71 8.844-31.71 8.844s2.376-17.954-21.095-25.24c-22.57-7.004-36.253 13.757-37.307 26.812-2.264 28.103 22.134 59.996 31.26 70.86a8.062 8.062 0 008.34 2.584c13.697-3.777 51.904-16.242 66.009-40.667 6.54-11.328 7.06-36.188-15.497-43.193z' id='n'/%3e %3cpath d='M180.642 90c0 49.71-40.289 90-90 90-49.71 0-90-40.29-90-90s40.29-90 90-90c49.711 0 90 40.29 90 90z' id='w'/%3e %3c/defs%3e %3cg fill='none' fill-rule='evenodd'%3e %3cg fill-rule='nonzero'%3e %3cg transform='translate(.005 -.004)'%3e %3cuse fill='url(%23b)' xlink:href='%23a'/%3e %3cuse fill='url(%23c)' xlink:href='%23a'/%3e %3cuse fill='url(%23d)' xlink:href='%23a'/%3e %3cuse fill='url(%23e)' xlink:href='%23a'/%3e %3cuse fill='url(%23f)' xlink:href='%23a'/%3e %3cuse fill='url(%23g)' xlink:href='%23a'/%3e %3cuse fill='url(%23h)' xlink:href='%23a'/%3e %3c/g%3e %3cpath d='M109.013 66.234c-1.14-3.051-36.872-3.051-38.011 0-1.322 3.558 6.806 8.396 19.012 8.255 12.192.14 20.306-4.71 18.999-8.255z' fill='url(%23i)' transform='translate(.005 -.004)'/%3e %3cpath d='M68.006 46.125c.014 7.566-4.823 9.788-11.995 10.702-7.102 1.068-11.883-2.068-11.995-10.702-.099-7.256 3.81-16.116 11.995-16.284 8.17.168 11.981 9.028 11.995 16.284z' fill='url(%23j)' transform='translate(.005 -.004)'/%3e %3cpath d='M54.807 35.054c1.18 1.378.97 3.769-.479 5.358-1.448 1.575-3.571 1.744-4.753.366-1.181-1.378-.97-3.77.478-5.344 1.449-1.59 3.572-1.744 4.754-.38z' fill='%234E506A'/%3e %3cpath d='M112.022 46.125c-.014 7.566 4.823 9.788 11.995 10.702 7.102 1.068 11.883-2.068 11.995-10.702.099-7.256-3.81-16.116-11.995-16.284-8.184.168-11.995 9.028-11.995 16.284z' fill='url(%23k)' transform='translate(.005 -.004)'/%3e %3cpath d='M124.078 34.52c.957 1.547.38 3.881-1.293 5.217-1.674 1.336-3.797 1.181-4.753-.366-.957-1.546-.38-3.88 1.293-5.217 1.66-1.336 3.797-1.181 4.753.366z' fill='%234E506A'/%3e %3cpath d='M37.969 23.344c-2.349 1.983-.45 6.047 3.515 4.19 6.328-2.967 19.899-6.623 31.824-5.287 3.164.351 4.19-.113 3.487-4.022-.689-3.853-4.33-6.37-13.387-5.26-14.035 1.716-23.09 8.396-25.44 10.379z' fill='url(%23l)' transform='translate(.005 -.004)'/%3e %3cpath d='M116.592 12.952c-9.056-1.111-12.698 1.42-13.387 5.259-.703 3.91.323 4.373 3.487 4.022 11.925-1.336 25.481 2.32 31.824 5.287 3.965 1.857 5.864-2.207 3.515-4.19-2.348-1.97-11.404-8.649-25.439-10.378z' fill='url(%23m)' transform='translate(.005 -.004)'/%3e %3c/g%3e %3cg fill-rule='nonzero'%3e %3cuse fill='url(%23o)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill='url(%23p)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill='url(%23q)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill='url(%23r)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill='url(%23s)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill='url(%23t)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill='url(%23u)' xlink:href='%23n'/%3e %3cuse fill-opacity='.5' fill='url(%23v)' xlink:href='%23n'/%3e %3c/g%3e %3cg transform='translate(-.637 -.004)'%3e %3cmask id='y' fill='white'%3e %3cuse xlink:href='%23w'/%3e %3c/mask%3e %3cpath d='M15.52 86.231C9.642 80.508-.708 77.892-1.89 91.153c-.927 10.364 3.93 27.694 16.234 37.763C45.282 154.23 74.742 139.667 75.628 122c.699-13.932-15.502-12.327-20.648-12.045-.352.014-.507-.45-.197-.647a48.147 48.147 0 004.725-3.488c4.036-3.403 1.968-9.31-3.67-7.607-.858.253-14.583 4.359-23.288 1.068-9.872-3.726-11.053-7.214-17.03-13.05z' fill='url(%23x)' fill-rule='nonzero' mask='url(%23y)'/%3e %3cpath d='M161.081 88.2c3.502-6.778 9.066-4.401 12.194-3.359 4.61 1.537 7.353 4.4 7.353 11.572 0 17.001-2.812 32.765-17.002 48.6-25.987 28.982-69.935 25.143-73.675 6.862-3.094-15.16 13.066-16.678 18.34-17.381.365-.042.421-.605.098-.746a46.169 46.169 0 01-5.4-2.896c-5.444-3.403-3.989-10.051 2.405-9.07 6.806 1.012 15.23 2.924 22.486 2.207 21.009-2.11 24.975-19.87 33.201-35.789z' fill='url(%23z)' fill-rule='nonzero' mask='url(%23y)'/%3e %3c/g%3e %3c/g%3e %3c/svg%3e" style="border: 0px; vertical-align: top;" width="18" /></div></span></span></span><span class="x6zyg47 x1xm1mqw xpn8fn3 xtct9fg x13zp6kq x1mcfq15 xrosliz x1wb7cse x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi xamhcws xol2nv xlxy82 x19p7ews xmix8c7 x139jcc6 x1n2onr6 x1xp8n7a x1ja2u2z" style="border-bottom-color: var(--card-background); border-left-color: var(--card-background); border-radius: 11px; border-right-color: var(--card-background); border-style: solid; border-top-color: var(--card-background); border-width: 2px; font-family: inherit; height: 18px; margin-left: -4px; position: relative; width: 18px; z-index: 0;"><span class="x12myldv x1udsgas xrc8dwe xxxhv2y x1rg5ohu xmix8c7 x1xp8n7a" style="border-radius: 9px; display: inline-block; font-family: inherit; height: 18px; width: 18px;"><span class="x4k7w5x x1h91t0o x1h9r5lt x1jfb8zj xv2umb2 x1beo9mf xaigb6o x12ejxvf x3igimt xarpa2k xedcshv x1lytzrv x1t2pt76 x7ja8zs x1qrby5j" style="align-items: inherit; align-self: inherit; display: inherit; flex-direction: inherit; flex: inherit; font-family: inherit; height: inherit; max-height: inherit; max-width: inherit; min-height: inherit; min-width: inherit; place-content: inherit; width: inherit;"><div aria-label="Супер: 8 человек" class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1hl2dhg xggy1nq x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><img class="x16dsc37" height="18" role="presentation" src="data:image/svg+xml,%3csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' xmlns:xlink='http://www.w3.org/1999/xlink' viewBox='0 0 16 16'%3e%3cdefs%3e%3clinearGradient id='a' x1='50%25' x2='50%25' y1='0%25' y2='100%25'%3e%3cstop offset='0%25' stop-color='%23FF6680'/%3e%3cstop offset='100%25' stop-color='%23E61739'/%3e%3c/linearGradient%3e%3cfilter id='c' width='118.8%25' height='118.8%25' x='-9.4%25' y='-9.4%25' filterUnits='objectBoundingBox'%3e%3cfeGaussianBlur in='SourceAlpha' result='shadowBlurInner1' stdDeviation='1'/%3e%3cfeOffset dy='-1' in='shadowBlurInner1' result='shadowOffsetInner1'/%3e%3cfeComposite in='shadowOffsetInner1' in2='SourceAlpha' k2='-1' k3='1' operator='arithmetic' result='shadowInnerInner1'/%3e%3cfeColorMatrix in='shadowInnerInner1' values='0 0 0 0 0.710144928 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.117780134 0 0 0 0.349786932 0'/%3e%3c/filter%3e%3cpath id='b' d='M8 0a8 8 0 100 16A8 8 0 008 0z'/%3e%3c/defs%3e%3cg fill='none'%3e%3cuse fill='url(%23a)' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='white' d='M10.473 4C8.275 4 8 5.824 8 5.824S7.726 4 5.528 4c-2.114 0-2.73 2.222-2.472 3.41C3.736 10.55 8 12.75 8 12.75s4.265-2.2 4.945-5.34c.257-1.188-.36-3.41-2.472-3.41'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e" style="border: 0px; vertical-align: top;" width="18" /><span style="background-color: transparent; color: inherit; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; text-align: inherit;">реакции:</span></div></span></span></span></span></span><div class="" style="font-family: inherit;"><span class="x4k7w5x x1h91t0o x1h9r5lt x1jfb8zj xv2umb2 x1beo9mf xaigb6o x12ejxvf x3igimt xarpa2k xedcshv x1lytzrv x1t2pt76 x7ja8zs x1qrby5j" style="align-items: inherit; align-self: inherit; display: inherit; flex-direction: inherit; flex: inherit; font-family: inherit; height: inherit; max-height: inherit; max-width: inherit; min-height: inherit; min-width: inherit; place-content: inherit; width: inherit;"><div class="x1i10hfl xjbqb8w x6umtig x1b1mbwd xaqea5y xav7gou x9f619 x1ypdohk xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x16tdsg8 x1hl2dhg xggy1nq x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x1n2onr6 x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz x1heor9g xnl1qt8 x6ikm8r x10wlt62 x1vjfegm x1lliihq" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; background-color: transparent; border-color: initial; border-radius: inherit; border-style: initial; border-width: 0px; box-sizing: border-box; color: inherit; cursor: pointer; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; max-height: 1.3333em; outline: none; overflow: hidden; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 1;" tabindex="0"><span aria-hidden="true" class="xrbpyxo x6ikm8r x10wlt62 xlyipyv x1exxlbk" style="float: left; font-family: inherit; overflow: hidden; text-overflow: ellipsis; width: 100px;"><span style="font-family: inherit;"><span class="xt0b8zv x1e558r4" style="font-family: inherit; padding-left: 4px;">108</span></span></span><span class="xt0b8zv x1jx94hy xrbpyxo xl423tq" style="background-color: var(--card-background); float: left; font-family: inherit; margin-left: -100px;"><span style="font-family: inherit;"><span class="x1e558r4" style="font-family: inherit; padding-left: 4px;">Ганн ещё 106</span></span></span></div></span></div></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 x2lah0s x1qughib x1qjc9v5 xozqiw3 x1q0g3np xykv574 xbmpl8g x4cne27 xifccgj" style="align-items: stretch; box-sizing: border-box; display: flex; flex-flow: row nowrap; flex-shrink: 0; font-family: inherit; justify-content: space-between; margin: -6px; position: relative; z-index: 0;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli xsyo7zv x16hj40l x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px; position: relative; z-index: 0;"></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli xsyo7zv x16hj40l x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px; position: relative; z-index: 0;"><span class="x4k7w5x x1h91t0o x1h9r5lt x1jfb8zj xv2umb2 x1beo9mf xaigb6o x12ejxvf x3igimt xarpa2k xedcshv x1lytzrv x1t2pt76 x7ja8zs x1qrby5j" style="align-items: inherit; align-self: inherit; display: inherit; flex-direction: inherit; flex: inherit; font-family: inherit; height: inherit; max-height: inherit; max-width: inherit; min-height: inherit; min-width: inherit; place-content: inherit; width: inherit;"><div class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx x2lwn1j xeuugli x1hl2dhg xggy1nq x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1a2a7pz xjyslct xjbqb8w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1heor9g xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1ja2u2z xt0b8zv" id=":r807:" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; appearance: none; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; color: inherit; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 x2lah0s x1qughib x6s0dn4 xozqiw3 x1q0g3np xwrv7xz x8182xy x4cne27 xifccgj" style="align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex-flow: row nowrap; flex-shrink: 0; font-family: inherit; justify-content: space-between; margin: -6px -2px; position: relative; z-index: 0;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli xg83lxy x1h0ha7o x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 2px; position: relative; z-index: 0;"><span class="x193iq5w xeuugli x13faqbe x1vvkbs x1xmvt09 x1lliihq x1s928wv xhkezso x1gmr53x x1cpjm7i x1fgarty x1943h6x xudqn12 x3x7a5m x6prxxf xvq8zen xo1l8bm xi81zsa" dir="auto" style="color: var(--secondary-text); display: block; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; line-height: 1.3333; max-width: 100%; min-width: 0px; overflow-wrap: break-word; word-break: break-word;">10</span></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli xg83lxy x1h0ha7o x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 2px; position: relative; z-index: 0;"><i class="x1b0d499 x1d69dk1" data-visualcompletion="css-img" style="background-image: url("https://static.xx.fbcdn.net/rsrc.php/v3/y7/r/cPbPIy60-oB.png"); background-position: 0px -574px; background-repeat: no-repeat; background-size: 26px 874px; display: inline-block; filter: var(--filter-secondary-icon); height: 16px; vertical-align: -0.25em; width: 16px;"></i></div></div></div></span></div></div></div></div><div class="xq8finb x16n37ib x3dsekl x1uuop16" style="font-family: inherit; margin-left: 12px; margin-right: 12px;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 x2lah0s x1qughib x1qjc9v5 xozqiw3 x1q0g3np x150jy0e x1e558r4 xjkvuk6 x1iorvi4 xwrv7xz x8182xy x4cne27 xifccgj" style="align-items: stretch; box-sizing: border-box; display: flex; flex-flow: row nowrap; flex-shrink: 0; font-family: inherit; justify-content: space-between; margin: -6px -2px; padding: 4px; position: relative; z-index: 0;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x193iq5w xeuugli x1r8uery x1iyjqo2 xs83m0k xg83lxy x1h0ha7o x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex: 1 1 0px; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 2px; position: relative; z-index: 0;"><div aria-label="Нравится" class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1hl2dhg x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz x5ve5x3" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: none; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 x1r8uery x1iyjqo2 xs83m0k xeuugli xl56j7k x6s0dn4 xozqiw3 x1q0g3np xn6708d x1ye3gou xexx8yu xcud41i x139jcc6 x4cne27 xifccgj xn3w4p2 xuxw1ft" style="align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex-flow: row nowrap; flex: 1 1 0px; font-family: inherit; height: 44px; justify-content: center; margin: -6px -4px; min-width: 0px; padding-left: 12px; padding-right: 12px; padding-top: 0px; position: relative; white-space: nowrap; z-index: 0;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli x150jy0e x1e558r4 x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 4px; position: relative; z-index: 0;"><span class="x3nfvp2" style="display: inline-flex; font-family: inherit;"><i class="x1b0d499 x1d69dk1" data-visualcompletion="css-img" style="background-image: url("https://static.xx.fbcdn.net/rsrc.php/v3/y7/r/cPbPIy60-oB.png"); background-position: 0px -406px; background-repeat: no-repeat; background-size: 26px 874px; display: inline-block; filter: var(--filter-secondary-icon); height: 18px; vertical-align: -0.25em; width: 18px;"></i></span></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli x150jy0e x1e558r4 x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 4px; position: relative; z-index: 0;"><span class="x193iq5w xeuugli x13faqbe x1vvkbs x1xmvt09 x1lliihq x1s928wv xhkezso x1gmr53x x1cpjm7i x1fgarty x1943h6x xudqn12 x3x7a5m x6prxxf xvq8zen x1s688f xi81zsa" dir="auto" style="color: var(--secondary-text); display: block; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; font-weight: 600; line-height: 1.3333; max-width: 100%; min-width: 0px; overflow-wrap: break-word; word-break: break-word;"><span style="font-family: inherit;">Нравится</span></span></div></div><div class="x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x1ey2m1c xds687c xg01cxk x47corl x10l6tqk x17qophe x13vifvy x1ebt8du x19991ni x1dhq9h" data-visualcompletion="ignore" style="border-radius: inherit; font-family: inherit; inset: 0px; opacity: 0; pointer-events: none; position: absolute; transition-duration: var(--fds-duration-extra-extra-short-out); transition-property: opacity; transition-timing-function: var(--fds-animation-fade-out);"></div></div><div aria-label="Отреагировать" class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli x16tdsg8 x1hl2dhg x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz x4r51d9 x1d0ri9u x4uap5 x1ug4tga xkhd6sd xnfr1j xzpqnlu x179tack x10l6tqk x5ve5x3" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; clip-path: polygon(0px 0px, 0px 0px, 0px 0px, 0px 0px); clip: rect(0px, 0px, 0px, 0px); cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 13px 0px; position: absolute; right: 6px; text-align: inherit; top: 1px; touch-action: none; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><i class="x1b0d499 x1d69dk1" data-visualcompletion="css-img" style="background-image: url("https://static.xx.fbcdn.net/rsrc.php/v3/yx/r/zZHsRRegAEB.png"); background-position: -126px -154px; background-repeat: no-repeat; background-size: 190px 186px; display: inline-block; filter: var(--filter-secondary-icon); height: 16px; vertical-align: -0.25em; width: 16px;"></i><div class="x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x1ey2m1c xds687c xg01cxk x47corl x10l6tqk x17qophe x13vifvy x1ebt8du x19991ni x1dhq9h" data-visualcompletion="ignore" style="border-radius: inherit; font-family: inherit; inset: 0px; opacity: 0; pointer-events: none; position: absolute; transition-duration: var(--fds-duration-extra-extra-short-out); transition-property: opacity; transition-timing-function: var(--fds-animation-fade-out);"></div></div></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x193iq5w xeuugli x1r8uery x1iyjqo2 xs83m0k xg83lxy x1h0ha7o x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex: 1 1 0px; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 2px; position: relative; z-index: 0;"><div aria-label="Оставьте комментарий" class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1hl2dhg xggy1nq x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 x1r8uery x1iyjqo2 xs83m0k xeuugli xl56j7k x6s0dn4 xozqiw3 x1q0g3np xn6708d x1ye3gou xexx8yu xcud41i x139jcc6 x4cne27 xifccgj xn3w4p2 xuxw1ft" style="align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex-flow: row nowrap; flex: 1 1 0px; font-family: inherit; height: 44px; justify-content: center; margin: -6px -4px; min-width: 0px; padding-left: 12px; padding-right: 12px; padding-top: 0px; position: relative; white-space: nowrap; z-index: 0;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli x150jy0e x1e558r4 x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 4px; position: relative; z-index: 0;"><i class="x1b0d499 x1d69dk1" data-visualcompletion="css-img" style="background-image: url("https://static.xx.fbcdn.net/rsrc.php/v3/y7/r/cPbPIy60-oB.png"); background-position: 0px -366px; background-repeat: no-repeat; background-size: 26px 874px; display: inline-block; filter: var(--filter-secondary-icon); height: 18px; vertical-align: -0.25em; width: 18px;"></i></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli x150jy0e x1e558r4 x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 4px; position: relative; z-index: 0;"><span class="x193iq5w xeuugli x13faqbe x1vvkbs x1xmvt09 x1lliihq x1s928wv xhkezso x1gmr53x x1cpjm7i x1fgarty x1943h6x xudqn12 x3x7a5m x6prxxf xvq8zen x1s688f xi81zsa" dir="auto" style="color: var(--secondary-text); display: block; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; font-weight: 600; line-height: 1.3333; max-width: 100%; min-width: 0px; overflow-wrap: break-word; word-break: break-word;">Комментировать</span></div></div><div class="x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x1ey2m1c xds687c xg01cxk x47corl x10l6tqk x17qophe x13vifvy x1ebt8du x19991ni x1dhq9h x1wpzbip" data-visualcompletion="ignore" style="background-color: var(--hover-overlay); border-radius: 4px; font-family: inherit; inset: 0px; opacity: 0; pointer-events: none; position: absolute; transition-duration: var(--fds-duration-extra-extra-short-out); transition-property: opacity; transition-timing-function: var(--fds-animation-fade-out);"></div></div></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x193iq5w xeuugli x1r8uery x1iyjqo2 xs83m0k xg83lxy x1h0ha7o x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex: 1 1 0px; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 2px; position: relative; z-index: 0;"><div aria-label="Отправьте это друзьям или опубликуйте в своей Хронике." class="x1i10hfl x1qjc9v5 xjbqb8w xjqpnuy xa49m3k xqeqjp1 x2hbi6w x13fuv20 xu3j5b3 x1q0q8m5 x26u7qi x972fbf xcfux6l x1qhh985 xm0m39n x9f619 x1ypdohk xdl72j9 x2lah0s xe8uvvx xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x2lwn1j xeuugli xexx8yu x4uap5 x18d9i69 xkhd6sd x1n2onr6 x16tdsg8 x1hl2dhg xggy1nq x1ja2u2z x1t137rt x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x3nfvp2 x1q0g3np x87ps6o x1lku1pv x1a2a7pz" role="button" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; align-items: stretch; background-color: transparent; border-bottom-color: var(--always-dark-overlay); border-left-color: var(--always-dark-overlay); border-radius: inherit; border-right-color: var(--always-dark-overlay); border-style: solid; border-top-color: var(--always-dark-overlay); border-width: 0px; box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-flex; flex-basis: auto; flex-direction: row; flex-shrink: 0; font-family: inherit; list-style: none; margin: 0px; min-height: 0px; min-width: 0px; outline: none; padding: 0px; position: relative; text-align: inherit; touch-action: manipulation; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 x1r8uery x1iyjqo2 xs83m0k xeuugli xl56j7k x6s0dn4 xozqiw3 x1q0g3np xn6708d x1ye3gou xexx8yu xcud41i x139jcc6 x4cne27 xifccgj xn3w4p2 xuxw1ft" style="align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex-flow: row nowrap; flex: 1 1 0px; font-family: inherit; height: 44px; justify-content: center; margin: -6px -4px; min-width: 0px; padding-left: 12px; padding-right: 12px; padding-top: 0px; position: relative; white-space: nowrap; z-index: 0;"><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli x150jy0e x1e558r4 x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 4px; position: relative; z-index: 0;"><i class="x1b0d499 x1d69dk1" data-visualcompletion="css-img" style="background-image: url("https://static.xx.fbcdn.net/rsrc.php/v3/y7/r/cPbPIy60-oB.png"); background-position: 0px -426px; background-repeat: no-repeat; background-size: 26px 874px; display: inline-block; filter: var(--filter-secondary-icon); height: 18px; vertical-align: -0.25em; width: 18px;"></i></div><div class="x9f619 x1n2onr6 x1ja2u2z x78zum5 xdt5ytf x2lah0s x193iq5w xeuugli x150jy0e x1e558r4 x10b6aqq x1yrsyyn" style="box-sizing: border-box; display: flex; flex-direction: column; flex-shrink: 0; font-family: inherit; max-width: 100%; min-width: 0px; padding: 6px 4px; position: relative; z-index: 0;"><span class="x193iq5w xeuugli x13faqbe x1vvkbs x1xmvt09 x1lliihq x1s928wv xhkezso x1gmr53x x1cpjm7i x1fgarty x1943h6x xudqn12 x3x7a5m x6prxxf xvq8zen x1s688f xi81zsa" dir="auto" style="color: var(--secondary-text); display: block; font-family: inherit; font-size: 0.9375rem; font-weight: 600; line-height: 1.3333; max-width: 100%; min-width: 0px; overflow-wrap: break-word; word-break: break-word;">Поделиться</span></div></div><div class="x1o1ewxj x3x9cwd x1e5q0jg x13rtm0m x1ey2m1c xds687c xg01cxk x47corl x10l6tqk x17qophe x13vifvy x1ebt8du x19991ni x1dhq9h" data-visualcompletion="ignore" style="border-radius: inherit; font-family: inherit; inset: 0px; opacity: 0; pointer-events: none; position: absolute; transition-duration: var(--fds-duration-extra-extra-short-out); transition-property: opacity; transition-timing-function: var(--fds-animation-fade-out);"></div></div></div></div></div></div></div><div class="xzueoph" style="background-color: white; color: #1c1e21; font-family: "Segoe UI Historic", "Segoe UI", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 6px;"></div></div></div></div>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-33490106439510285572023-04-30T20:12:00.001-07:002023-04-30T20:12:09.807-07:00Новий, крутий досвід<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiZkbkA1uJeHAjOSvSUY2tIW177zbRw4CszB__jYxZe7qjRGr0pPb0x_D3TX6eAkiQ8r6buN2YkvZRPpq-PdgLdvrJnI6CtZuTupMsdXBxRzO5JKEPPc_FMcdAtDG9F4xxZ-aDrHsmV7mpXrAo3YUxip2FtEp3fcMCCNpLo5S276r2u21xfc3ICTNZb/s4000/20230213_133508.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="4000" data-original-width="2250" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiZkbkA1uJeHAjOSvSUY2tIW177zbRw4CszB__jYxZe7qjRGr0pPb0x_D3TX6eAkiQ8r6buN2YkvZRPpq-PdgLdvrJnI6CtZuTupMsdXBxRzO5JKEPPc_FMcdAtDG9F4xxZ-aDrHsmV7mpXrAo3YUxip2FtEp3fcMCCNpLo5S276r2u21xfc3ICTNZb/s320/20230213_133508.jpg" width="180" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_XyoAtJKqiY8Ud1AGixAOEy0xLMKLJF_2JOzAH4Lj4hbT9PymKE-k9XRo24EWprWAwNe_C3Deo8rTp3qHIeq5OFWh21bCUF0cd3nIMX5m9h7x0Y0HVdKq3OLXEOxKUEgwZkQxZiWdplyUXHPofWVIqIO9-N5Xag0eeQ1FzNn35DOCmB0eZO-MgYak/s3264/20230206_154325.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3264" data-original-width="1836" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_XyoAtJKqiY8Ud1AGixAOEy0xLMKLJF_2JOzAH4Lj4hbT9PymKE-k9XRo24EWprWAwNe_C3Deo8rTp3qHIeq5OFWh21bCUF0cd3nIMX5m9h7x0Y0HVdKq3OLXEOxKUEgwZkQxZiWdplyUXHPofWVIqIO9-N5Xag0eeQ1FzNn35DOCmB0eZO-MgYak/s320/20230206_154325.jpg" width="180" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhibEvvTKznBtkrHeMRkqb9IJFL7-5E3VJbLOv6Pv_wXmDplcsbaZ37qOIfAaF-O6BtaHslPYrIiTEBN9JOkAWm1sJDqAgRTHIiNr2jmi161no2EcYwGYBJnKJ7uonCgb8TcNJC16O--wY_6zpXlV1XxQlynX1QQg7cS1WxSV5QouFNVYVB4zffRwDy/s3264/20230206_170353.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3264" data-original-width="1836" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhibEvvTKznBtkrHeMRkqb9IJFL7-5E3VJbLOv6Pv_wXmDplcsbaZ37qOIfAaF-O6BtaHslPYrIiTEBN9JOkAWm1sJDqAgRTHIiNr2jmi161no2EcYwGYBJnKJ7uonCgb8TcNJC16O--wY_6zpXlV1XxQlynX1QQg7cS1WxSV5QouFNVYVB4zffRwDy/s320/20230206_170353.jpg" width="180" /></a></div><br /> <p></p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-12549910553491080592023-04-30T20:06:00.003-07:002023-04-30T20:06:56.192-07:00Спілка сільського зеленого туризму - частинка мого Життя<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBbB4JagwYTvIg0sw1nvkQV51Jo3jFflDzcOzY-kLn1Gnotp_jYij-faNzjOFPXilemKmelK6NS2GuVQ9_QJtluvbRJb17egYyeGR5W7hyfArA7-eJIgrEFRFfGea6aVam7cudMNhakPmqBUo5_RufJlekQ9rNB9TlxqaKQhzoLZe20yZtfyQ8aVaT/s1004/image.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="710" data-original-width="1004" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBbB4JagwYTvIg0sw1nvkQV51Jo3jFflDzcOzY-kLn1Gnotp_jYij-faNzjOFPXilemKmelK6NS2GuVQ9_QJtluvbRJb17egYyeGR5W7hyfArA7-eJIgrEFRFfGea6aVam7cudMNhakPmqBUo5_RufJlekQ9rNB9TlxqaKQhzoLZe20yZtfyQ8aVaT/s320/image.png" width="320" /></a></div><br /> <p></p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-33067511658613428432023-02-24T08:37:00.003-08:002023-02-24T08:38:40.693-08:00<p> </p><div class="article-default-left" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; font-family: frabk; font-size: 16px; margin: 0px 25px 0px 0px; outline: 0px; padding: 10px 0px 0px; vertical-align: baseline; width: 400px;"><img alt="Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)" class="spip_logo spip_logos" height="225" src="https://www.dolesko.com/local/cache-vignettes/L299xH225/arton751-8e7ad.jpg?1626363516" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; height: auto; margin: 0px 0px 20px; max-height: 100%; max-width: 100%; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" title="Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)" width="299" /><div class="article-default-extra" style="background: rgb(236, 236, 236); border: 0px; float: left; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 400px;"><h3 class="spip" style="background: rgb(193, 0, 0); border: 0px; box-sizing: border-box; color: white; font-family: framd; font-size: 17px; font-weight: 400; line-height: 28px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 2px; text-align: center; text-transform: uppercase; vertical-align: baseline; width: 400px;">22 ГРУДНЯ 2014</h3></div></div><div class="article-default-right" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; font-family: frabk; font-size: 16px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 775px;"><h1 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; font-family: framd; font-size: 22px; font-weight: 400; line-height: 32px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; text-transform: uppercase; vertical-align: baseline;">ГЛИНЯНИЙ ПОСУД В УКРАЇНСЬКІЙ CЕЛЯНСЬКІЙ ТРАПЕЗІ: ВІД НАРОДНОГО ДО ПСЕВДОЕЛІТАРНОГО (ОСТАННЯ ЧВЕРТЬ ХІХ – ПОЧАТОК ХХІ СТОЛІТТЯ)</h1><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">Наукова стаття к.і.н. Олени Щербань,</p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">Анотація. Про традиції сервірування столу в народному побуті з використанням гончарного посуду та поступову його заміну на фаянсовий.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Ключові слова: глиняний посуд, фарфор, фаянс, сервірування.</p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">Анотация. О традициях сервировки стола в народном быте с использованием гончарной посуды и постепенной ее замене на фаянсовую.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Ключові слова: глиняная посуда, фарфор, фаянс, сервировка</p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">Annotation: On the tradition of serving tsble in the national life with pottery and gradual replacement for porcelain.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Key words: pottery, porcelain, serving.</p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">У традиційно-побутовій культурі, зокрема одному з її суттєвих компонентів – сфері харчування, посуд кожного етносу посідає важливе місце, уособлюючи етнічні особливості, матеріалізуючи естетичні смаки, відображаючи рівень культурного розвитку. В умовах швидкого зникнення традиційних систем господарювання, особливо важливим видається дослідження глиняного посуду в культурі харчування українців у еволюції, динаміці перетворень, пов’язаних із радикальними змінами в суспільному і домашньому побуті. Глиняний посуд від останньої чверті ХІХ століття (часу найбільшого розвитку гончарного виробництва) до наших днів (коли гончарне виробництво скоротилося до мінімуму, існує чималий асортимент інших видів) не виходить з повсякденного користування українців.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />У даному контексті розгляну глиняний посуд не лише як ємність для приготування, подачі, споживання й транспортування харчових продуктів, а насамперед як один із головних предметів оформлення столу для селянської трапези впродовж зазначеного періоду, еволюцію його використання – від виготовленого кустарним способом до промислового, фаянсового, – акцентуючи увагу на тому, що звичайне сервірування столу – певною мірою уособлення суспільних і ментальних змін.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Тема даної доповіді досі не потрапляла в поле зору дослідників традиційно-побутової культури. У якості основних інформаційних джерел виокремлю лише дві наукові публікації, які мають своєрідне вихідне значення для даного дослідження. Це праця Варвари Щелоковської «Пища и питье крестьян-малороссов, с некоторыми относящимися сюда обычаями, поверьями и приметами» (1899 р.) [1, с.266–322] та розділ «Пища Малоруссов» (1872 р.) сьомого тому праць, зібраних відомим етнографом Павлом Чубинським [2, с.433-448].<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Упродовж ХІХ – початку ХХ століття для спільної трапези українські селяни використовували глиняний посуд кустарного виробництва, зокрема глиняні миски, тарілки, кухлі. Аналізуючи скупі згадки-натяки про сервірування селянського столу в публікаціях дослідників значно ширших тем, одним із найдетальніших його вважаю опис, здійснений Варварою Щелоковською 1899 року в уже згаданій праці щодо Куп’янського повіту Харківської губернії [1, с.266–322].<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Оформлення столу для буденної трапези середньостатистичної української селянської родини не передбачало накривання його скатертиною. Її використовували по суботнім дням, напередодні та в святкові дні, зокрема на Великдень та Різдво. Харчові продукти й страви господиня ставила на стіл в наступній послідовності: хліб, солянка з сіллю (або грудочка солі прямо на хлібині), ніж, ложки, які вона приносила в мисці й висипала прямо на стіл, при цьому намагаюсь торохтіти ними якомога тихіше (підмічали, що від цього «лукавий радіє»). Кожен член родини їв своєю ложкою [1, с.305]. Останньою на центр столу ставили одну глибоку миску з основною стравою (галушки, борщ, юшка, каша, затірка тощо) (за Варварою Щелоковською – «чашці») [1, с.305; 2, с.438]. Сервірувавши таким чином стіл, господиня кликала родину їсти. Окрім мисок за столом, у будень використовували глиняні кухлі для напоїв (сирівцю, води). У будень за стіл сідали всі, окрім господині, яка в цей час поралася коло печі. Разом члени родини сиділи лише за святковою трапезою. Право набрати першу ложку страви з миски належало господарю. Подібним було й трапезування в польових умовах. Щоправда, тут обов’язково використовували скатертину, рушник, полотнину [1, с.305-308; 3, с.151].<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Під час святкової трапези чи трапези на «оказію» (хрестини, весілля, поминальні обіди) селяни використовували більший асортимент страв і, відповідно, посуду. Так, на Святвечір на покуті могли ставити аж чотири горщики (з кутею, узваром, горохом і капустою), але страв з них не споживали, їх накладали в миски. Подавали страви почергово. Наприклад, у Куп’янському повіті спочатку пироги, потім капусту, горох, кутю і, насамкінець, – узвар. На Різдво страв було ще більше, спочатку їли святвечорові пісні капусту й горох. Потім – скоромні пироги, ковбасу, капусту зі свининою, локшину, закінчуючи кутею й узваром. На хрестини подавали (у мисках) пироги, борщ із бараниною, локшину [1, с.309-321]. Подібне до описаного сервірування, на мою думку характерне для українського селянського населення більшості території сучасної України, що пов’язано зі старожитністю такого асортименту посуду й страв, які споживалися з нього.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Головним столовим посудом у сервіруванні селянського столу кінця ХІХ – початку ХХ століття були миски, про що свідчать матеріали керамолога Лідії Шульгіної. Даючи загальну характеристику мискам із села Бубнівка (Поділля), дослідниця відмітила, що вони масивні й дуже глибокі, вирізнивши три основні форми: «миска проста, з пружком; кругла миска, більші криси має і без пружка, або вазка, менші криси має, кругла без пружка й така, як вазка» [3, с.150-151]. Так, у більшості більш-менш заможних селянських родинах Куп’янського повіту в повсякденному вжитку було щонайбільш чотири глиняні миски (кілька запасних зберігалося на горищі), чотири дерев’яні тарілки. Українські гончарі виготовляли миски різного розміру. Господині мали їх кілька різновидів. Глибші миски використовували для подачі до столу рідких страв, мілкіші – густих. Окрім того, у більших родинах використовували більші за розмірами миски, у менших – менші. Звичайно, у заможних родинах асортимент повсякденних страв і, відповідно, посуду міг відрізнятися, наближаючись до селянського «празникового» [4, с. 86].<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />З останньої чверті ХІХ століття, часу інтенсивного розвитку фарфоро-фаянсової промисловості, окрім глиняного посуду кустарного виробництва для сервірування столу для селянської трапези використовували й фаянсовий посуд. Спочатку це було переважно чотири його різновиди. Кожна більш-менш заможна селянська родина користувалася кількома тарілками, чашками з блюдцями й чайником. Цьому сприяло два основних фактори. Інтенсивний розвиток фарфоро-фаянсової промисловості вимагав розширення ринку збуту її продукції. В умовах посилення конкуренції в сфері випуску цієї елітної продукції (призначену, насамперед, для користування нею еліти), фабриканти почали випускати значну кількість дешевого фаянсового посуду, призначеного для посередньо заможних селянських родин. Він був ненабагато дорожчий за гончарний. Зокрема, фаянсовий чайник у Куп’янському повіті наприкінці ХІХ століття коштував 20 копійок, тоді як кустарний полив’яний – 17 копійок [1, с.271-272]. Разом із тим, фаянсовий посуд був міцний, легкий і водночас красивий, що вигідно вирізняло його від кустарного, тому він швидко знайшов споживача. Другий фактор, що впливав на поширення фаянсового посуду, – поширення культури споживання чаю [2, с.448]. Більшість різновидів фаянсового посуду, що спочатку увійшли до сервірування столу, а значить, і культури харчування українців, були пов’язані зі споживанням цього напою. Ці, начебто слабко помітні на перший погляд доповнення до столового посуду українських селян призвели до появи певних тенденцій у культурі харчування українців, що більш рельєфно проявилися в ХХ столітті.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Окрім традиційних для фарфоро-фаянсової промисловості виробів, на межі ХІХ–ХХ століть фарфоро-фаянсові підприємства Російської імперії та Польщі почали випускати глибокі миски, розраховані на селянського споживача.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Упродовж 1920-х –1930-х років використання фаянсового посуду стало більш поширеним. Фарфоро-фаянсова промисловість, що інтенсивно розвивалася, постачала все більше й більше відносно дешевої продукції, яка широко популяризувалася. Відбувався процес «уподібнення» селянського й міщанського побуту. Відтоді, фаянсовий і, рідше, фарфоровий посуд міцно увійшов у побут українців. Заможніші селянські родини почали використовувати супники, вази тощо. У цей час у наближених до міст селах і невеликих містечках відбулися зміни в порядку здійснення трапез. Осердя сервірованого столу перемістилося з центру на його периметр. Це призвело до змін у порядку споживання їжі. У багатьох селянських родинах їли не з центральної миски, а кожен споживав певну порцію страви зі своєї тарілки. Відповідно змінився й порядок подачі до столу страв і порядок їх споживання.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Упродовж другої половини ХХ століття в побуті чи не кожної селянської родини українців з’явилися фаянсові й фарфорові сервізи. Проте більшість власників так і не включили їх до використання в повсякденну трапезу, лишивши прикрасою інтер’єру та іноді використовуючи для споживання страв на свята. Як бачимо, після введення до повсякденного побуту українського селянина елітного глиняного посуду – фарфорового і фаянсового – перенесення «елітної культури» споживання страв із нього не відбулося. Тому недивно, що з руйнацією української фарфоро-фаянсової промисловості наприкінці 1990-х – на початку 2000-х років попит українського селянина переважно на неглибокі тарілки, чашки і блюдця, чайники задовольняють сумнівної якості вироби чужоземного виробництва.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />Підсумовуючи, зазначу, що сформульована тема досі не була дослідженою. З огляду на сучасний інтерес до глиняного посуду й проблем його використання в побуті, вважаю її актуальною і своєчасною. Наведені матеріали впродовж періоду від кінця ХІХ – до початку ХХІ століття в загальних рисах дозволяють прослідкувати еволюцію оформлення столу для селянської трапези від глиняної (кустарного виробництва) миски до фаянсового (промислового) посуду. Сервірований стіл української селянської родини кінця ХІХ – початку ХХ століття, окрім місця прийому їжі, відігравав не лише виховну роль, але й роль передовсім, об’єднуючого фактора всієї родини, оскільки страву споживали (як щоденно так і в свята) переважно з однієї посудини, що зазвичай розміщувалася в центрі столу (сучасне сервірування перемістило посуд з порцією страви для кожного окремо на периметр столу). Основні українські страви (борщ і кашу) подавали до столу в одній глибокій мисці, з якої їх споживали всі члени родини, дотримуючись при цьому певного порядку, що регламентував правила поводження за столом всіх: від найстаршого до найменшого. Розмови під час трапезування не заохочувалися. Сучасним сервіруванням столу, здебільшого фаянсовим посудом на кожного окремо, передбачається можливість всім учасникам трапези спілкуватися між собою.</p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">Джерела:<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />1. В.Щ. Пища и питье крестьян-малороссов, с некоторыми относящимися сюда обычаями, поверьями и приметами // Этнографическое обозрение. – М.: Издание Этнографического Отдела Императорского общества любителей естествознания, антропологии и этнографии, 1899. – №1-2. – С.266-322.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />2. Труды этнографическо-статистической экспедиции въ Западно-Русскій край снаряженной императорским русским географическим обществом. Юго-западній отдел материалы и изследования, собранные д. чл. П.П. Чубинским. – С.-Пб., 1872. – Т.7. – С.433-448.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />3. Шульгіна Лідія. Ганчарство в с. Бубнівці на Поділлі // Матеріяли до етнології. – К. : 1929. – Т.ІІ. – С.111-200.<br class="autobr" style="margin: 0px; padding: 0px;" />4. Щербань Олена. Глиняний посуд «на празник», або в чому готуємо різдвяні та великодні страви? // Берегиня. – 2011. – №2 (68). – С.86-91.</p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; line-height: 24px; margin: 0px 0px 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">19.09.2011 року<span></span></p><a name='more'></a><p></p></div><div class="clear" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; clear: both; font-family: frabk; font-size: 16px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"></div><div class="gallery4" id="documents_portfolio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; font-family: frabk; font-size: 16px; margin: 20px 0px 0px; outline: 0px; padding: 0px; position: relative; text-align: center; vertical-align: baseline; width: 1200px;"><div class="item-gal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; height: 330px; margin: 0px 12px 12px; outline: 0px; overflow: hidden; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 276px;"><a class="mediabox cboxElement hasbox" href="https://www.dolesko.com/IMG/jpg/dsc03896.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; color: #1e6399; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; transition: all 0.4s ease-in-out 0s; vertical-align: baseline;" title="Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)" type="image/jpg"><img alt="" height="250" src="https://www.dolesko.com/local/cache-gd2/00/50baf8b6509a354439c6267a6b3619.jpg?1626363516" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; height: auto; margin: 0px; max-height: 100%; max-width: 100%; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" width="250" /></a><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)</div></div><div class="item-gal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; height: 330px; margin: 0px 12px 12px; outline: 0px; overflow: hidden; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 276px;"><a class="mediabox cboxElement hasbox" href="https://www.dolesko.com/IMG/jpg/dsc01411.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; color: #1e6399; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; transition: all 0.4s ease-in-out 0s; vertical-align: baseline;" title="Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)" type="image/jpg"><img alt="" height="250" src="https://www.dolesko.com/local/cache-gd2/64/1bf94168840d487402062b4589e9bd.jpg?1626363516" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; height: auto; margin: 0px; max-height: 100%; max-width: 100%; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" width="250" /></a><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)</div></div><div class="item-gal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; height: 330px; margin: 0px 12px 12px; outline: 0px; overflow: hidden; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 276px;"><a class="mediabox cboxElement hasbox" href="https://www.dolesko.com/IMG/jpg/dsc01405.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; color: #1e6399; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; text-decoration-line: none; transition: all 0.4s ease-in-out 0s; vertical-align: baseline;" title="Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)" type="image/jpg"><img alt="" height="250" src="https://www.dolesko.com/local/cache-gd2/70/782ba1a004860bf3863ceb38f40952.jpg?1626363517" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; height: auto; margin: 0px; max-height: 100%; max-width: 100%; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" width="250" /></a><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)</div></div><div class="item-gal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; float: left; height: 330px; margin: 0px 12px 12px; outline: 0px; overflow: hidden; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 276px;"><a class="mediabox cboxElement hasbox" href="https://www.dolesko.com/IMG/jpg/28826085.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; color: #1e6399; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; transition: all 0.4s ease-in-out 0s; vertical-align: baseline;" title="Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)" type="image/jpg"><img alt="" height="250" src="https://www.dolesko.com/local/cache-gd2/db/5a308e6c9d3aec6e56a7642b68c6d3.jpg?1626363517" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; height: auto; margin: 0px; max-height: 100%; max-width: 100%; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" width="250" /></a><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">Глиняний посуд в українській cелянській трапезі: від народного до псевдоелітарного (остання чверть ХІХ – початок ХХІ століття)</div></div></div><div class="clear" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 0px; clear: both; font-family: frabk; font-size: 16px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"></div><h2 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: url("../images/h2.jpg"); background-origin: initial; background-position: 50% 50%; background-repeat: repeat-x; background-size: initial; border: 0px; color: #c10000; font-family: framd; font-size: 18px; font-weight: 400; line-height: 28px; margin: 30px 0px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: center; text-transform: uppercase; vertical-align: baseline;"><span style="background: rgb(255, 255, 255); border: 0px; display: inline-block; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px 15px; vertical-align: baseline;">ДИВІТЬСЯ ТАКОЖ</span></h2>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-90552190834051674152023-02-24T08:36:00.005-08:002023-02-24T08:36:48.447-08:00<p> https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0002-2469-5594</p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-13051226585028903162023-02-24T08:36:00.002-08:002023-02-24T08:36:13.695-08:00<p> https://scholar.google.com.ua/citations?view_op=new_articles&hl=uk&imq=%D0%9E%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0+%D0%A9%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8C#</p>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-43968990556754270272023-02-24T08:35:00.008-08:002023-02-25T09:18:56.859-08:00<h2 style="text-align: right;"> </h2><table style="background-color: white; border-collapse: collapse; border: 0px; color: black; font-size: 12px; margin: 0px; padding: 0px; width: 1184.29px;"><tbody style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><h2 style="border: 0px; font-size: 9pt; font-style: italic; margin: 0px; padding: 8pt 0px 7pt; text-align: center; width: 1184.29px;"><span style="font-family: times;">Еволюція традицій використання глиняного посуду в народній культурі харчування українців Наддніпрянщини другої половини ХІХ – початку ХХІ століття<br /></span><a href="https://chtyvo.org.ua/authors/Scherban_Olena/" itemprop="author" style="border: 0px; color: blue; font-size: 14pt; font-weight: bold; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration-line: none;"><span style="font-family: times;">Олена Щербань<br /></span></a><span style="font-family: times;">Дисертація</span></h2></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td class="delimiter" style="background-color: #cccccc; border: 0px; height: 1px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><table border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" class="books" style="border-collapse: collapse; border: 0px; font-size: 12.0012px; margin: 0px; padding: 0px; width: 100%px;"><tbody style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Написано:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><span style="font-family: times;">2017 року</span></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;" width="120"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Розділ:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><a href="https://chtyvo.org.ua/genre/istorychna/" itemprop="genre" style="border: 0px; color: blue; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration-line: none;"><span style="font-family: times;">Історична</span></a></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Твір додано:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><span style="font-family: times;">31.05.2018</span></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Твір змінено:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><span style="font-family: times;">31.05.2018</span></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Завантажити:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><span style="font-family: times;"><a href="https://chtyvo.org.ua/authors/Scherban_Olena/Evoliutsiia_tradytsii_vykorystannia_hlynianoho_posudu_v_narodnii_kulturi_kharchuvannia_ukraintsiv_Na.pdf" style="border: 0px; color: blue; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration-line: none;">pdf</a> <a href="http://docs.google.com/viewer?url=https%3A%2F%2Fshron1.chtyvo.org.ua%2FScherban_Olena%2FEvoliutsiia_tradytsii_vykorystannia_hlynianoho_posudu_v_narodnii_kulturi_kharchuvannia_ukraintsiv_Na.pdf" style="border: 0px; color: blue; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration-line: none;"><sup style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" title="Перегляд за допомогою Google Docs">див.</sup></a> (11.1 МБ)</span></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Опис:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><span itemprop="description" style="border: 0px; font-family: times; font-size: 12px; margin: 0px; padding: 0px;">Щербань О.В. Еволюція традицій використання глиняного посуду<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />в народній культурі харчування українців Наддніпрянщини другої<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />половини ХІХ – початку ХХІ століття. Кваліфікаційна наукова праця на<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />правах рукопису.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Дисертація на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук за<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />спеціальністю 07.00.05 – етнологія. – Інститут українознавства ім.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />І.Крип’якевича НАН України, Інститут народознавства НАН України. –<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Львів, 2017.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />У дисертації на основі комплексного аналізу різнопланових джерел<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />(авторських польових матеріалів, опублікованих та неопублікованих<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />матеріалів) розкрито недостатньо досліджені аспекти української етнічної<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />культури, зокрема еволюцію традицій використання глиняного посуду в<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />народній культурі харчування українців Наддніпрянщини. Широко<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />розповсюджений у ХІХ – першій половині ХХ століття, він був одним із<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />основних компонентів технології приготування, подачі до столу та<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />зберігання страв і напоїв, празниковим і обрядовим атрибутом. Упродовж<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />подальших часів його значення у матеріальній та духовній культурі різко<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />зменшилося. На підставі вивчення трансформацій візуально помітних та<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />глибинних змістів, обґрунтовано необхідність студіювання глиняного посуду<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />як елемента культури харчування у взаємозв’язках трьох рівнів: кухонно-<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />столовий предмет, явище духовної культури певного періоду та носій<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />культурної традиції.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />На основі осмислення накового доробку здійснено систематичний<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />виклад теоретико-методологічних засад етнологічного підходу до вивчення<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />культури повсякдення українського жіноцтва та в деякій мірі, чоловіків-<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />ремісників. Стосовно даної теми виокремлено чотири періоди історіографії.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Аналіз наукових публікацій засвідчив, що масштабний цілісний масив<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />українських традицій використання глиняного посуду залишається 3<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />малодослідженим. Висвітлено проблеми типологізації глиняного посуду.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Проаналізовано наявні типології глиняного посуду. Зроблено висновок, що<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />жодна з них не відповідає потребам даного дослідження. Тому внаслідок<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />синтезу отриманих знань, розроблено розгорнуту авторську типологію<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />традиційного українського глиняного посуду Наддніпрянщини за<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />призначенням. Виокремлено групи посуду, призначеного для приготування<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />зберігання та захисту від забруднення та шкідників (раціональними та<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />ірраціональними засобами) їжі й питва; сервірування столу та споживання;<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />транспортування; використання в ритуальній та обрядовій практиці.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />На основі опублікованих даних та власних польових експедицій,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />пояснено причини змін трансформаціями суспільно-політичного життя,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />потреб і смаків українців Наддніпрянщини; обґрунтовано залежність форм та<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />сировини від призначення посуду, охарактеризовано традиції його вибору та<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />введення в господарську практику, традиційну технологію приготування<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />страв і напоїв з його використанням.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Еволюцію традицій використання глиняного посуду в традиційній<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />культурі харчування простежено на основі етнологічного аналізу:<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />взаємопов’язаність гончарської технології та практичного<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />використання глиняного посуду;<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />його функцій та зв’язку з хатніми варистими печами;<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />здійснено аналіз і етнологічну концептуалізацію еволюції традицій<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />використання глиняного посуду в народній культурі харчування українського<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />сільського населення.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />З’ясовано, що глиняний посуд в традиційній культурі харчування<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />другої половини ХІХ – початку ХХІ століття – складова етнокультурної<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />традиції, багатогранне явище, отримане внаслідок історичного освоєння<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />етносом конкретного середовища, виступає як об’єкт історичного процесу,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />формування якого проникнуте численними елементами та проявами духовної 4<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />культури, народною естетикою та ґрунтується на сукупності народних<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />кулінарних традицій.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Залучені авторкою матеріали, набуті на основі їх аналізу положення і<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />висновки, створюють нове підґрунтя для подальшого поглибленого<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />дослідження інших галузей матеріальної і духовної культури українців,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />слов’ян загалом. Одержані результати можуть бути використані для<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />написання праць з етнології, історії, антропології, культурології,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />музеєзнавства, мистецтвознавства, підручників і навчальних посібників,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />енциклопедій, біографічно-бібліографічних довідників тощо; лекційних<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />курсів з основ етнології, укладання каталогів тощо; організації й кореляції<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />діяльності сучасних закладів громадського харчування в етностилі.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Результати дослідження можуть мати важливе значення для<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />збереження й розвитку регіональних осередків гончарства в сучасних умовах,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />що потребують спрямування зусиль сучасних керамотворців на успадкування<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />і творчий розвиток етнічних традицій. А також для розробки наступних<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />наукових досліджень проблем, пов’язаних із розвитком народної художньої<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />культури, побудови теоретично узагальненої і логіко-цілісної картини своєї<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />історії, що є необхідною умовою раціонально осмисленого підходу до<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />питання про перспективи культурно-історичного процесу. Дані матеріали<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />стануть в нагоді також співробітникам музеїв (працівникам науково-<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />фондових та науково-експозиційних відділів) під час його атрибутування та<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />експонування.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />Ключові слова: глиняний посуд, культура харчування, традиція,<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" />вариста піч, гончарство, українці, мешканці Наддніпрянщини, жінка.<br style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;" /></span></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">Зміст:</span></strong></td><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"><a id="contents-toggle" style="border: 0px; color: blue; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-family: times;">[натисніть, щоб розгорнути]</span></a></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td colspan="2" height="10" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 2px; vertical-align: top;"></td></tr></tbody></table></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td class="delimiter" style="background-color: #cccccc; border: 0px; height: 1px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"></td></tr><tr style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><td style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><span style="font-family: times;"> </span></td></tr></tbody></table>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-46685520810658098042023-02-24T08:35:00.006-08:002023-02-24T08:46:25.402-08:00<p> </p><h1 id="swp-tcr--title" style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: Georgia, Times, "Times New Roman", serif; font-weight: 500; line-height: 1.4em; margin: 0px 0px 16px;"><span style="font-size: medium;">Щербань Олена. Глиняний посуд Наддніпрянщини як складова традиційної культури харчування українців</span></h1><div class="work-card--authors-list" style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; display: flex; flex-wrap: wrap; font-family: Roboto, Helvetica, Arial, sans-serif; margin-bottom: 4px;"><div class="work-card--author-outer-wrapper" style="-webkit-box-align: center; -webkit-box-flex: 0; align-items: center; box-sizing: border-box; cursor: pointer; flex: 0 0 auto; margin-right: 12px; max-width: 100%; padding-bottom: 8px; position: relative;"><a class="work-card--link" href="https://ethnology-lviv.academia.edu/%D0%9E%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%A9%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8C?swp=tc-au-45147922" style="background: transparent; box-sizing: border-box; cursor: pointer; text-decoration-line: none;"><div class="work-card--author-inner-wrapper" style="-webkit-box-align: start; align-items: flex-start; box-sizing: border-box; display: flex;"><span style="font-size: medium;"><img class="work-card--profile-image-sm" src="https://0.academia-photos.com/24977137/7133354/99868259/s65__._.jpg" style="border-radius: 50%; border: 0px; box-sizing: border-box; height: 20px; margin-right: 6px; vertical-align: middle; width: 20px;" /><div class="work-card--author-name" style="-webkit-box-flex: 0; box-sizing: border-box; flex: 0 0 auto; font-family: Roboto, sans-serif; margin-right: 4px; max-width: calc(100% - 26px);">Олена Щербань</div></span></div></a></div></div><div class="work-card--publish-wrapper" style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; display: flex; font-family: Roboto, Helvetica, Arial, sans-serif; margin-bottom: 4px;"><span style="font-size: medium;">2016, Щербань Олена.Глиняний посуд Наддніпрянщини як складова традиційної культури харчування українців</span></div><div class="u-displayFlex" style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; display: flex; font-family: Roboto, Helvetica, Arial, sans-serif;"><div class="work-card--stats-outer-wrapper" style="-webkit-box-align: center; align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex-wrap: wrap; margin-bottom: 4px;"><span class="work-card--stat-inner-wrapper" style="-webkit-box-align: center; -webkit-box-flex: 0; align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex: 0 0 auto; height: 20px; margin-right: 12px;"><span class="fa fa-eye work-card--icon-stat" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; box-sizing: border-box; display: inline-block; font-family: FontAwesome; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1; margin-right: 4px; text-rendering: auto; transform: translate(0px, 0px); user-select: none;"></span><span style="box-sizing: border-box; text-transform: capitalize;"><span style="font-size: medium;">98 Views</span></span></span><span class="work-card--stat-inner-wrapper" style="-webkit-box-align: center; -webkit-box-flex: 0; align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex: 0 0 auto; height: 20px; margin-right: 12px;"><span class="fa fa-file work-card--icon-stat" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; box-sizing: border-box; display: inline-block; font-family: FontAwesome; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1; margin-right: 4px; text-rendering: auto; transform: translate(0px, 0px); user-select: none;"></span><span style="box-sizing: border-box; text-transform: capitalize;"><span style="font-size: medium;">9 Pages</span></span></span></div><div class="swp-tcr--work-links-wrapper" style="box-sizing: border-box; position: relative;"><span class="clickable" style="box-sizing: border-box; cursor: pointer; font-size: medium; text-transform: capitalize;">1 File ▾</span></div></div><div class="work-card--research-interest-outer-wrapper" style="-webkit-box-align: baseline; align-items: baseline; background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; display: flex; font-family: Roboto, Helvetica, Arial, sans-serif;"><span class="fa fa-tag work-card--icon-ri" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; box-sizing: border-box; display: inline-block; font-family: FontAwesome; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1; margin-right: 6px; text-rendering: auto; transform: translate(0px, 0px); user-select: none;"></span><div class="work-card--research-interest-list false" style="-webkit-box-align: center; align-items: center; box-sizing: border-box; display: flex; flex-wrap: wrap; margin-bottom: 4px;"><div class="work-card--research-interest" style="box-sizing: border-box; cursor: pointer; max-width: 100%; position: relative;"><a class="work-card--link" href="https://www.academia.edu/Documents/in/%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F?swp=tc-ri-45147922" style="background: transparent; box-sizing: border-box; cursor: pointer; text-decoration-line: none;"><div style="box-sizing: border-box;"><span style="font-size: medium;">етнологія,</span></div></a></div><span class="work-card--space" style="box-sizing: border-box; display: inline-block; margin-right: 4px;"></span><div class="work-card--research-interest" style="box-sizing: border-box; cursor: pointer; max-width: 100%; position: relative;"><a class="work-card--link" href="https://www.academia.edu/Documents/in/%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F?swp=tc-ri-45147922" style="background: transparent; box-sizing: border-box; cursor: pointer; text-decoration-line: none;"><div style="box-sizing: border-box;"><span style="font-size: medium;">культура харчування,</span></div></a></div><span class="work-card--space" style="box-sizing: border-box; display: inline-block; margin-right: 4px;"></span><div class="work-card--research-interest" style="box-sizing: border-box; cursor: pointer; max-width: 100%; position: relative;"><a class="work-card--link" href="https://www.academia.edu/Documents/in/%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4?swp=tc-ri-45147922" style="background: transparent; box-sizing: border-box; cursor: pointer; text-decoration-line: none;"><div style="box-sizing: border-box;"><span style="font-size: medium;">глиняний посуд</span></div></a></div></div></div><div class="swp-tcr--metadata-wrapper" style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: Roboto, Helvetica, Arial, sans-serif; margin-bottom: 12px;"><a class="swp-tcr--toggle-metadata utcBlue u-clickable" style="background: transparent; box-sizing: border-box; cursor: pointer; margin-top: 4px;"><span style="font-size: medium;">Show more ▾</span></a></div><div id="swp-tcr--abstract-wrapper" style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: Roboto, Helvetica, Arial, sans-serif; margin-bottom: 10px; max-width: 760px;"><div class="work-card--abstract" id="work-abstract-undefined" style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 8px;"><div style="box-sizing: border-box; overflow: hidden;"><span style="box-sizing: border-box; font-size: medium;"><span style="box-sizing: border-box;">Проаналізовано становлення та розвиток традицій формоутворення, декорування, функціонального призначення й використання глиняних виробів, що залежали від способів обробки продовольства для приготування повсякденних, святкових і обрядових харчових запасів, страв і напоїв, а також від </span><span class="work-card--abstract-read-more" style="box-sizing: border-box; color: #999999; cursor: pointer;">...read more</span></span></div></div></div>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-62548294222231104692023-02-24T08:34:00.002-08:002023-02-24T08:34:08.723-08:00<p> <a href="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe?Z21ID=&I21DBN=UJRN&P21DBN=UJRN&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=fullwebr&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=A=&S21COLORTERMS=1&S21STR=%D0%A9%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8C%20%D0%9E$" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;" title="Пошук за автором">Щербань О.</a><span style="background-color: #f9f9f9; color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;"> </span></p><b style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;">Глиняний посуд у традиційній культурі харчування українців через призму наукового дослідження Варвари Щелоковської</b><span style="background-color: #f9f9f9; color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;"> / О. Щербань // </span><a href="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe?Z21ID=&I21DBN=UJRN&P21DBN=UJRN&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=JUU_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=IJ=&S21COLORTERMS=1&S21STR=%D0%9627482" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;" title="Періодичне видання">Народна творчість та етнологія</a><span style="background-color: #f9f9f9; color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;">. - 2014. - № 5. - С. 28-34. - Режим доступу: </span><a href="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe?I21DBN=LINK&P21DBN=UJRN&Z21ID=&S21REF=10&S21CNR=20&S21STN=1&S21FMT=ASP_meta&C21COM=S&2_S21P03=FILA=&2_S21STR=NTE_2014_5_6" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;">http://nbuv.gov.ua/UJRN/<span style="color: saddlebrown;">NTE</span>_2014_5_6</a><div style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; padding-top: 10pt; text-align: justify;"><img src="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/irbis_nbuv/images/download.jpg" width="20" /> <a href="http://irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe?C21COM=2&I21DBN=UJRN&P21DBN=UJRN&IMAGE_FILE_DOWNLOAD=1&Image_file_name=PDF/NTE_2014_5_6.pdf" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-size: 10pt;" title="Завантажити файл"> Повний текст PDF - 313.45 Kb</a> <img border="0" hspace="0" src="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/irbis_nbuv/images/jrn.jpg" vspace="0" width="20" /> <a href="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe?Z21ID=&I21DBN=UJRN&P21DBN=UJRN&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=njuu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21COLORTERMS=0&S21P03=I=&S21STR=%D0%9627482/2014/5" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-size: 10pt;" title="Зміст випуску">Зміст випуску</a> <img height="20" src="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/Scholar_logo.jpg" title="Google Scholar" /> <a href="http://scholar.google.com.ua/scholar?as_q=&as_epq=%D0%93%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D0%B9+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4+%D1%83+%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D1%96%D0%B9%D0%BD%D1%96%D0%B9&hl=uk" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-size: 10pt;" target="_blank" title="Цитування">Цитування публікації</a></div><br style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;" /><small style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;"><i>Цитованість авторів публікації:</i></small><li style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica;"><a href="http://scholar.google.com.ua/scholar?as_q=site%3Airbis-nbuv.gov.ua&as_sauthors=%D0%A9%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8C+%D0%9E.&hl=uk" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-size: 10pt;" target="_blank">Щербань О.</a></li><hr style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;" /><small style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;"><p><i>Бібліографічний опис для цитування:</i></p>Щербань О. Глиняний посуд у традиційній культурі харчування українців через призму наукового дослідження Варвари Щелоковської / О. Щербань // Народна творчість та етнологія. - 2014. - № 5. - С. 28-34. - Режим доступу: http://nbuv.gov.ua/UJRN/<span style="color: saddlebrown;">NTE</span>_2014_5_6.</small><hr style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;" /><span style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; font-size: 11pt; text-align: justify;">Додаткова інформація про автора(ів) публікації:</span><br style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: justify;" /><span style="color: #2f2fcf; font-family: Helvetica, Helvetica; font-size: 9pt; text-align: justify;">(<i>cписок формується автоматично, до списку можуть бути включені персоналії з подібними іменами або однофамільці</i>)</span><li style="color: #444444; font-family: Helvetica, Helvetica; text-align: left;"><a href="http://www.irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/suak/corp.exe?&I21DBN=SAUA&P21DBN=SAUA&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=elib_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=ID=&S21COLORTERMS=0&S21STR=0049202" rel="nofollow" style="color: saddlebrown; cursor: pointer; font-size: 9pt;" target="_blank" title="Щербань Олена Василівна - історичні науки">Щербань Олена Василівна</a> <span style="color: #2f2fcf; font-size: 9pt;">(історичні науки)</span></li>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-9758780636448109642023-02-24T08:33:00.002-08:002023-02-24T08:33:08.109-08:00<p> </p><header class="entry-header" style="box-sizing: border-box; color: #3d3d3d; font-family: "open sans", sans-serif; font-size: 14px;"><h1 class="entry-title" style="box-sizing: border-box; font-family: "proxima nova bl", sans-serif; font-size: 18px; font-weight: 400; line-height: 1.1; margin: 0px 0px 10px;">На Полтавщині вирує фестиваль-квест “Борщик у глиняному горщику”</h1><div class="entry-meta" style="box-sizing: border-box; font-size: 12px !important;"><span class="posted-on" style="box-sizing: border-box; margin-right: 15px;"><a href="https://np.pl.ua/2017/08/na-poltavschyni-vyruje-festyval-kvest-borschyk-u-hlynyanomu-horschyku/" rel="bookmark" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial; background-size: initial; box-sizing: border-box; color: #aaaaaa; text-decoration-line: none; text-transform: uppercase; transition: all 0.3s ease-in-out 0s;"><span class="fa fa-calendar" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; box-sizing: border-box; display: inline-block; font-family: FontAwesome; font-size: 11px; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1; margin-right: 5px; text-rendering: auto;"></span><time class="entry-date published updated" datetime="2017-08-12T13:54:03+02:00" style="box-sizing: border-box;">12.08.2017</time></a></span></div></header><div class="entry-content" style="box-sizing: border-box; color: #3d3d3d; font-family: "open sans", sans-serif; font-size: 14px; line-height: 22px; margin: 1.5em 0px 0px; padding: 0px 0px 10px;"><p style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 16px;">На Полтавщині вирує фестиваль-квест “Борщик у глиняному горщику”</p><p style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 16px;">12 серпня полтавці відпочивають на фестивалі-квесті “Борщик у глиняному горщику”, який проходить у Опішні у етноагросадибі “Лялина світлиця”.</p><p style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 16px;">Тут дегустують півсотні різновидів борщу та відтворюють старовинний обряд опішнянського весілля: ЕТНОдійство в ролях із відповідними костюмами, антуражем, танцями, піснями та музиками.</p><p style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 16px;">Організаторка та куратор фестивалю – етнолог Олена Щербань каже, гуляння триватимуть до 20:00 та завершаться етно-дискотекою.</p><p style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 16px;">Організатор, автор ідеї та куратор – етнолог, керамолог, кандидат історичних наук, дослідниця традицій використання глиняного посуду в культурі харчування українців, провідний популяризатор традиційної культури Полтавщини, Харківщини та Сумщини – Олена Щербань.</p><p style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 16px;">Також на святі проводять майстер-класи для дітей та дорослих з гончарства (на гончарному крузі та ліплення), тканинної ляльки-мотанки. А ще на фестивалі показують фільми про “Борщики у горщиках-2014, 2015 та 2016 років”.</p></div>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-26365478560721999672023-02-24T08:32:00.002-08:002023-02-24T08:32:14.778-08:00<p> <strong style="background-color: white; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", sans-serif; font-size: 16px;">ПРОГРАМА</strong></p><div class="post-47310 tribe_events type-tribe_events status-publish has-post-thumbnail hentry" id="post-47310" style="background-color: white; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", sans-serif; font-size: 16px; margin: 0px;"><div class="tribe-events-single-event-description tribe-events-content" style="box-sizing: border-box; max-width: 100%; padding: 0px; width: 588.4px;"><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><strong style="box-sizing: border-box;">ШОСТОГО гастрономічного ЕТНОфестивалю-квесту «Борщик у глиняному горщику 2019»</strong></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><strong style="box-sizing: border-box;">Місце проведення</strong> – незмінне:<br style="box-sizing: border-box;" />ЕтноЕкоАгроСадибка-музей салон-студія «Лялина Світлиця», вул. Партизанська, 19, ОПІШНЯ, Полтавщина<br style="box-sizing: border-box;" /><span class="text_exposed_show" style="box-sizing: border-box;"><br style="box-sizing: border-box;" /><strong style="box-sizing: border-box;">Дата проведення</strong> – 10 серпня 2019 року</span></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><strong style="box-sizing: border-box;">ПОЧАТОК</strong> о 8 ранку – закінчення о 20.00.</p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;">Приготуємо і з’їмо <strong style="box-sizing: border-box;">60</strong> борщів!<br style="box-sizing: border-box;" />Відгуляємо <strong style="box-sizing: border-box;">6</strong> весіль!</p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><span class="text_exposed_show" style="box-sizing: border-box;"><br style="box-sizing: border-box;" />ЕтноФестиваль-квест популяризує насамперед ПОЛТАВЩИНУ як середовище народної гастрономії та натуральної поживи і має на меті зробити полтавський край осердям гастрономічного туризму та повернути традицію спільного гуляння.<br style="box-sizing: border-box;" />Під час унікального ЕтноФестивалю-квесту кухарі і кухарочки з різних регіонів України приготують «ВАРИВО ІЗ ЗІЛЛЯМ» – оригінальні та поживні етноБОРЩІ в глиняних горщиках, які готували бабусі наших бабусь. Готуємо виключно із смачних, бо здорових, чистих, «правильних» продуктів. Тільки ЗДОРОВА, НАТУРАЛЬНА, ЧИСТА їжа!</span></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"> </p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><span class="text_exposed_show" style="box-sizing: border-box;">Подібна дефіляда відбулася вже п’ять разів – у 2014, 2015, 2016, 2017 та 2018 роках. Захід вже заслуговує на рівень міжнародного. Тож тримаємо носи і носики за вітром, і як тільки чуємо аромати полтавської народної кухні зі сторони Опішні, вирушаємо на дегустацію таких простих, на перший погляд, виключно українських страв як БОРЩ, КАША КАЧАНА, ГАЛУШКИ, ВАРЕНИКИ, ГРЕЧАНИКИ, ШУЛИКИ, КОРЖІ, ВЕРГУНЦІ-МОЛОДЦІ, але які приховують в собі ТРАДИЦІЮ та КУЛЬТУРУ предків наших.</span></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><span class="text_exposed_show" style="box-sizing: border-box;"><br style="box-sizing: border-box;" /><strong style="box-sizing: border-box;">Мета ЕтноФесту-Квесту:</strong> вивчення та популяризація традицій, правил приготування, рецептури, регіональних особливостей БОРЩотворення та ТІСТОтворення; відродження та піар українських народних культурних традицій, утвердження духовних, морально-етичних та естетичних цінностей українців, виховання в дітей та молоді любові до сім’ї, Роду та Держави, здорового способу життя, змістовного, активного відпочинку, дбайливого ставлення до довкілля, залучення молоді вирішення проблем територіальних громад у проектний спосіб.</span></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><span class="text_exposed_show" style="box-sizing: border-box;"><br style="box-sizing: border-box;" /><strong style="box-sizing: border-box;">Девіз амбітного авторського ЕТНОФЕСТУ</strong> – креативність, традиційність, наполегливість, оптимізм.<br style="box-sizing: border-box;" />В короткостроковій перспективі «Борщик у глиняному горщику» це фестиваль культурних і соціальних ініціатив, толока найвіртуозніших кухарів, рестораторів, готельєрів, мистців, майстрів, артистів, творчаків…..<br style="box-sizing: border-box;" />В довгостроковій перспективі «Борщик у глиняному горщику» – це комунікаційна платформа, покликана відродити інтерес до забутої традиційної культури наших предків, об’єднати зусилля ВСІХ небайдужих до відродження і розвиток українськості.<br style="box-sizing: border-box;" /></span></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><span class="text_exposed_show" style="box-sizing: border-box;"><strong style="box-sizing: border-box;">Організатор, автор ідеї та куратор</strong> – етнолог, керамолог, докторка історичних наук, дослідниця традицій використання глиняного посуду в культурі харчування українців, провідний популяризатор традиційної культури Полтавщини, Харківщини та Сумщини – <strong style="box-sizing: border-box;">Олена Щербань</strong> (066 18 45 061; 068 42 808 35)</span></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><a href="https://osvitoria.media/wp-content/uploads/2019/06/65767449_2526454544053839_454510666376544256_n-e1561618242493.jpg" style="background-color: transparent; box-sizing: border-box; outline-offset: -2px; outline: -webkit-focus-ring-color auto 5px; text-decoration-line: none; transition: all 0.3s ease 0s;"><img alt="" class="alignnone size-medium wp-image-47311 lazyloaded" data-src="https://osvitoria.media/wp-content/webp-express/webp-images/uploads/2019/06/65767449_2526454544053839_454510666376544256_n-264x350.jpg.webp" height="350" src="https://osvitoria.media/wp-content/webp-express/webp-images/uploads/2019/06/65767449_2526454544053839_454510666376544256_n-264x350.jpg.webp" style="border: 0px; box-sizing: border-box; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" title="Події: Етнофестиваль-квест «Борщик у глиняному горщику 2019»" width="264" /></a></p><p style="box-sizing: border-box; line-height: 1.7; margin: 0px 0px 10px;"><a href="https://www.facebook.com/photo.php?fbid=2526454534053840&set=a.513697315329582&type=3&theater" style="background-color: transparent; box-sizing: border-box; text-decoration-line: none; transition: all 0.3s ease 0s;">Деталі на FB</a></p></div></div><div class="btn_row" style="background-color: white; box-sizing: border-box; display: flex; font-family: "Open Sans", sans-serif; font-size: 16px; justify-content: space-between; margin: 30px 0px;"><a class="btn trns_btn" href="https://osvitoria.media/event/etnofestyval-kvest-borshhyk-u-glynyanomu-gorshhyku-2019/" rel="nofollow" style="background-color: transparent; background-image: none; border-radius: 4px; border: 1px solid rgb(58, 169, 53); box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-block; font-size: 14px; line-height: 1.42857; margin-bottom: 0px; outline: none; padding: 6px 12px; text-align: center; text-decoration-line: none; text-transform: uppercase; touch-action: manipulation; transition: all 0.3s ease 0s; user-select: none; vertical-align: middle; white-space: nowrap;" target="_blank" title="Зареєструватися">ЗАРЕЄСТРУВАТИСЯ</a><a class="btn trns_btn" data-role="scroll" data-target="#tribe-events-content" rel="nofollow" style="background-color: transparent; background-image: none; border-radius: 4px; border: 1px solid rgb(58, 169, 53); box-sizing: border-box; color: var(--tec-color-link-accent); cursor: pointer; display: inline-block; font-size: 14px; line-height: 1.42857; margin-bottom: 0px; outline: none; padding: 6px 12px; text-align: center; text-transform: uppercase; touch-action: manipulation; transition: all 0.3s ease 0s; user-select: none; vertical-align: middle; white-space: nowrap;">ДЕТАЛІ ПОДІЇ</a><a class="btn trns_btn" href="https://www.google.com/calendar/event?action=TEMPLATE&text=%D0%95%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C-%D0%BA%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82+%C2%AB%D0%91%D0%BE%D1%80%D1%89%D0%B8%D0%BA+%D1%83+%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%83+%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%89%D0%B8%D0%BA%D1%83+2019%C2%BB&dates=20190810T080000/20190810T200000&details=%D0%9F%D0%A0%D0%9E%D0%93%D0%A0%D0%90%D0%9C%D0%90+%0A%D0%A8%D0%9E%D0%A1%D0%A2%D0%9E%D0%93%D0%9E+%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%95%D0%A2%D0%9D%D0%9E%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8E-%D0%BA%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%83+%C2%AB%D0%91%D0%BE%D1%80%D1%89%D0%B8%D0%BA+%D1%83+%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%83+%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%89%D0%B8%D0%BA%D1%83+2019%C2%BB+%0A%D0%9C%D1%96%D1%81%D1%86%D0%B5+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F+%E2%80%93+%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%BD%D0%B5%3A%0A%D0%95%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%90%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B0-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9+%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BD-%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%96%D1%8F+%C2%AB%D0%9B%D1%8F%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B2%D1%96%D1%82%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8F%C2%BB%2C+%D0%B2%D1%83%D0%BB.+%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0%2C+19%2C+%D0%9E%D0%9F%D0%86%D0%A8%D0%9D%D0%AF%2C+%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%89%D0%B8%D0%BD%D0%B0%0A%0A%D0%94%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F+%E2%80%93+10+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BF%D0%BD%D1%8F+2019+%D1%80%D0%BE%D0%BA%D1%83+%0A%D0%9F%D0%9E%D0%A7%D0%90%D0%A2%D0%9E%D0%9A+%D0%BE+8+%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%83+%E2%80%93+%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F+%D0%BE+20.00.+%0A%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%82%D1%83%D1%94%D0%BC%D0%BE+%D1%96+%D0%B7%E2%80%99%D1%97%D0%BC%D0%BE+60+%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%89%D1%96%D0%B2%21%0A%D0%92%D1%96%D0%B4%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%94%D0%BC%D0%BE+6+%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C%21+%0A%0A%D0%95%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%A4%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C-%D0%BA%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82+%D0%BF%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%B8%D0%B7%D1%83%D1%94+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4+%D0%9F%D0%9E%D0%9B%D0%A2%D0%90%D0%92%D0%A9%D0%98%D0%9D%D0%A3+%D1%8F%D0%BA+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%89%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D1%97+%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%97+%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%97+%D0%BF%D0%BE%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%B8+%D1%96+%D0%BC%D0%B0%D1%94+%D0%BD%D0%B0+%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%96+%D0%B7%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B8+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9+%D0%BE%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%8F%D0%BC+%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D1%83+%D1%82%D0%B0+%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D1%82%D0%B8+%D1%82%D1%80%D0%B0%D0+%28%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%83%D1%82%D0%B8+%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%B9+%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D1%96%D1%8F+%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81+%D1%82%D1%83%D1%82%3A+https%3A%2F%2Fosvitoria.media%2Fevent%2Fetnofestyval-kvest-borshhyk-u-glynyanomu-gorshhyku-2019%2F%29&location&trp=false&sprop=website:https://osvitoria.media&ctz=Europe%2FKiev" rel="nofollow" style="background-color: transparent; background-image: none; border-radius: 4px; border: 1px solid rgb(58, 169, 53); box-sizing: border-box; cursor: pointer; display: inline-block; font-size: 14px; line-height: 1.42857; margin-bottom: 0px; outline: none; padding: 6px 12px; text-align: center; text-decoration-line: none; text-transform: uppercase; touch-action: manipulation; transition: all 0.3s ease 0s; user-select: none; vertical-align: middle; white-space: nowrap;" target="_blank" title="Додати календар">ДОДАТИ КАЛЕНДАР</a></div><div id="tribe-events-footer" style="background-color: white; box-sizing: border-box; clear: both; font-family: "Open Sans", sans-serif; font-size: 16px; margin-bottom: 1em;"><h3 class="tribe-events-visuallyhidden" style="border: 0px; box-sizing: border-box; clip: rect(0px, 0px, 0px, 0px); font-family: "Gotham Pro"; font-size: 24px; height: 1px; line-height: 1.2; margin: -1px; overflow: hidden; padding: 0px; position: absolute; width: 1px;">Подія навігація</h3><ul class="tribe-events-sub-nav" style="border-bottom: 1px solid rgba(111, 111, 110, 0.3); border-top: 1px solid rgba(111, 111, 110, 0.3); box-sizing: border-box; line-height: normal; list-style-type: none; margin: 0px; overflow: hidden; padding: 30px 0px; text-align: center;"><li class="tribe-events-nav-previous" style="border-right: 1px solid rgba(111, 111, 110, 0.3); box-sizing: border-box; display: inline-block; float: left; margin: 0px 5px 0px 0px; text-align: left; vertical-align: middle; width: 282.425px; zoom: 1;"><a href="https://osvitoria.media/event/tall-guy-remez-quartet/" style="background: 0px 0px; box-sizing: border-box; color: black; display: block; padding-left: 40px; position: relative; text-decoration-line: none; transition: all 0.3s ease 0s; width: 281.625px;"><span style="box-sizing: border-box; font-size: 0px; left: 0px; margin-top: -10px; position: absolute; top: 21.6px;">«</span>Jazz Arsenal — Tall Guy Remez Quartet</a></li></ul></div>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-2436088407965430952023-02-24T08:31:00.002-08:002023-02-24T08:31:43.718-08:00<p> <span style="color: #7a7e33; font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 22px; font-weight: bolder;">Глиняний горщик у культурі харчування українців (кінець ХІХ – перша половина ХХ століття)</span></p><small style="color: #7a7e33; font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; margin: 0px; padding: 0px;">09.03.2015 р.</small><span style="color: #7a7e33; font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px;"></span><div class="entrytext" style="color: #7a7e33; font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; height: auto !important; margin: 0px; padding: 0px;"><div align="right" style="margin: 0px; padding: 0px;"><i style="margin: 0px; padding: 0px;">«Горщик тим пригодніший,<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />що у ньому цілий день страва гаряча.<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Борщ у горшку стоїть до вечора,<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />а в чавунці портиться…»<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />З польових записок Марії Кривчанської.</i></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Впродовж принаймні останнього століття асортимент, форми, декор, призначення глиняного посуду змінювалися, але донині виготовляється й використовується найархаїчніший і найуніверсальніший його вид – горщик. Метою даної студії є спроба узагальнити та проаналізувати розрізнені відомості щодо українського глиняного горщика, намагаючись розкрити секрет його старожительства. Хронологічні рамки окреслюю від кінця ХІХ – першою половиною ХХ століття – часом найбільшого розквіту гончарства, і, відповідно, часом найбільшого поширення глиняних горщиків.<span id="more-677" style="margin: 0px; padding: 0px;"></span></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;"></p><div aria-label="Advertisement" data-ad-slot="6904535442" data-ad-status="filled" id="aswift_0_host" style="border: none; display: inline-block; height: 60px; margin: 0px; padding: 0px; position: relative; visibility: visible; width: 468px;" tabindex="0" title="Advertisement"><iframe allowtransparency="true" data-google-container-id="a!1" data-google-query-id="CP7RpLfKrv0CFVBGHgIdQMwPlA" data-load-complete="true" frameborder="0" height="60" hspace="0" id="aswift_0" marginheight="0" marginwidth="0" name="aswift_0" sandbox="allow-forms allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox allow-same-origin allow-scripts allow-top-navigation-by-user-activation" scrolling="no" src="https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-7940531986758863&output=html&h=60&slotname=6904535442&adk=3572461074&adf=2365376094&pi=t.ma~as.6904535442&w=468&lmt=1675277934&url=https%3A%2F%2Fmusart.org.ua%2Fglynyanyj-gorschyk.htm&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiLFtdLGZhbHNlLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjExMC4wLjU0ODEuMTA1Il0sWyJOb3QgQShCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiXV0sZmFsc2Vd&dt=1677256247897&bpp=42&bdt=391&idt=332&shv=r20230222&mjsv=m202302130101&ptt=5&saldr=sa&abxe=1&cookie=ID%3D68a6ffa3b31400d1-22e6b2e7c9cd004c%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MYu4rPxEj3r1TV4aAzgxldFH2y0ZA&gpic=UID%3D00000889cdad8b81%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MbCwhepLDq8HqRWXKGpit9bVhuP2w&correlator=1623597715927&frm=20&pv=2&ga_vid=424683173.1677256248&ga_sid=1677256248&ga_hid=1628529866&ga_fc=0&u_tz=180&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=480&ady=694&biw=1519&bih=664&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759842%2C44759875%2C44759926%2C44777877%2C31071756%2C44784642&oid=2&pvsid=992198039780368&tmod=1245355917&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=896&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C664&vis=1&rsz=%7C%7Cebr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=0&bc=31&ifi=1&uci=a!1&btvi=1&fsb=1&xpc=NFIWKxRgKV&p=https%3A//musart.org.ua&dtd=397" style="border-style: initial; border-width: 0px; height: 60px; left: 0px; margin: 0px; padding: 0px; position: absolute; top: 0px; width: 468px;" vspace="0" width="468"></iframe></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;"></p><p align="center" style="margin: 0px; padding: 10px;"><img alt="Горщики-двійнята" src="https://musart.org.ua/images/2015-03-glynyanyj-gorschyk/glynyanyj-gorschyk1.jpg" style="margin: 0px; padding: 0px;" title="Горщики-двійнята" /></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Слово «горщики» («горшки») вживалося не лише для позначення виду посуду, але й як узагальнююча назва глиняного посуду загалом та на позначення гончарного виробництва. Процес гончарювання називали «робити горшки», «займатися горшками», «ліпити горшки». Гончарів називали «горшечниками», «горшешниками», «горшколєпами», «горшкарями», «горчечниками», «горшочниками», «горщаями». Спільне походження зі словом «горщик» мають і терміни «гончар», «горн». «Горщечним», «горшечним», «горшковим» горном називали піч для випалювання посуду, кахель, цегли з круглою за формою посудною камерою. На означення гончарного виробництва одного майстра, як правило того, хто мав окрему майстерню в ХVІІІ–ХІХ століттях побутувала назва «горшечний завод». Основний інструмент, яким послуговувалися гончарі під час виготовлення глиняного посуду називали «горшечним», «горщечним», «горшковим ножиком». «Горшкодраями», «горшкодротарями» називали мандрівних майстрів, які ремонтували (стягували дротом) переважно розбитий чи надтріснутий глиняний посуд, чи обплітали новий.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">«Горшковозами» – осіб, які займалися гуртовим скуповуванням виробів у гончарів і їх роздрібним продажем. «Горщята» – загальна назва «укладного» посуду. А ще «горщятою» може бути макітра, менша 0,25 відра. «По горшки! По горшки!», «Горшки! Горшки!» – переїжджаючи через село, кричали гончарі й горшковози, закликаючи покупців. Слово «горщик» зустрічається і серед українських прізвищ та назв місцевостей. Наприклад, село Горщик (Коростенський район, Житомирщина) й природне підвищення «горшкова гора» поблизу села Шилівка (Зіньківський район, Полтавщина).</p><p align="center" style="margin: 0px; padding: 10px;"><img alt="Покутська кераміка" src="https://musart.org.ua/images/2015-03-glynyanyj-gorschyk/glynyanyj-gorschyk2.jpg" style="margin: 0px; padding: 0px;" title="Покутська кераміка" /></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">В даному дослідженні словом «горщик» послуговуюся в його вузькому значенні через призму дослідження культури харчування: горщик – різновеликий посуд з опуклим тулубом, отвором, дещо меншим за опук, більшим чи майже рівним денцю і невисокими вінцями (переважно вертикальними прямими, рідше – відігнутими назовні), вухом або без нього, основна функція якого – слугувати місткістю для приготування страв у печі. Горщиками в господарстві також послуговувалися для зберігання продуктів і рідин, готових страв і напоїв, подачі їх до столу; нагрівання води, кип’ятіння білизни, купання дітей, відправлення природних потреб, виконання лікувальних дій, а також в обрядово-ритуальній практиці. Горщики вищеописаної форми (узвичаєної для ХІХ–ХХ століть) на території України почали виготовляти з другої половини ХVI століття і в досліджуваний період використовували в усіх її регіонах. Подібної форми вироби побутували в білорусів, румунів, поляків.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Впродовж часу, форма українського горщика змінювалася, еволюціонуючи разом з гончарною технологією, пристосовуючись до теплотехнічних споруд, в яких готували страви. Його конфігурація дозволяє найбільш раціонально використовувати нагрівальну енергію вогню. Нижня частина глиняного горщика, вузька біля денця і розширена до опуку, придатна для підставляння рогача, щоб поставити-зняти посудину на жар (з жару). Для виймання з печі горщиків в кожної господині існував набір рогачів – кожному горщикові відповідав «свій» рогач. Верхня частина горщика, звужена відносно опуку, спроможна витримувати температурний режим, необхідний для приготування продуктів, запобігати надмірному випаровуванню вологи. Вінця пристосовані до тримання покришки. Незважаючи на наявність багатьох спільних рис, горщики на території України мають регіональні особливості. Наприклад, на Полтавщині, горщики виготовляли опукобокими, з діаметром опуку більшим за висоту, а отвору – значно більшим за денце. Розміри отворів і денець найбільш поширених на Гуцульщині горщиків були подібними, але боки їх більш «стрункіші». Навіть в одному осередку форма горщиків могла варіювати. Приміром, у Опішному, що на Полтавщині, горщики були ширшими і вужчими, вищими і нижчими, що підкреслює народна термінологія. «Пукатим» називали горщик з випуклими боками, «плоскуном» – нижчий, ніж, приміром, «стовбун». Регіональні відмінності формотворення українських горщиків, що сформувалися впродовж доволі тривалого періоду, досі спеціально не вивчалися, хоча можуть бути важливим джерелом для студіювання етнічної історії того чи іншого регіону. Перспективним видається такий напрямок досліджень, в руслі якого працювала керамолог Леся Данченко: виокремлювати умовні групи гончарних виробів в регіоні за спільними ознаками.</p><p align="center" style="margin: 0px; padding: 10px;"><img alt="Глиняний посуд" src="https://musart.org.ua/images/2015-03-glynyanyj-gorschyk/glynyanyj-gorschyk3.jpg" style="margin: 0px; padding: 0px;" title="Глиняний посуд" /></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Для виготовлення горщиків у різних регіонах України використовували «горшечну», тобто придатну для виготовлення саме горщиків гончарну глину (на території Правобережної та Західної України її досить часто називали глеєм). Головною її властивістю мала бути вогнетривкість. Наприклад, в с.Опішному (Полтавщина) «горшковою» (горшечною) глиною називали найвисокоякіснішу, придатну для виготовлення будь-якого посуду й будівельної кераміки. Її походження ототожнювалося з природою кам’яного вугілля. Гончарі говорили: «Горшкова глина росте, як земляне вугілля». У окремих гончарних осередках до горшечної глини додавали домішки. Зокрема, в с. Бубнівка (Поділля) наприкінці 1920-х років у рівних пропорціях змішували «глину білу з камінчастим глеєм». Гончарі вважали, що «такий горщик варит швидче й швидче кипит, таких найбільше робимо, воно тримає, саме діло, сам камінець тримає і не так швидко поб’ється». У деяких гончарних осередках Черкащини вогнетривкої глини не було, тож горщики виготовляли з наявної, додаючи пісок. Але це не завжди допомагало. Наприклад, канівські гончарі (Олекса Слинько й Василь Бадя) згадували, що в 1930–1960-х роках внаслідок не вогнетривкості сировини, їх горщики часто тріскалися під час приготування страв.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Як і інший посуд досліджуваного періоду, горщики формували на ножному гончарному крузі. Вухо (вуха) до нього гончар завжди доліплював вручну. Випалювали горщики горнах. Від технології випалювання (окислюваної чи відновної) залежав колір їхньої поверхні. Випалені за окислюваної технології горщики називалися «жовті», «червоні», «руді». Частину цих виробів покривали поливою на вінцях, всередині чи по всій поверхні. Випалені за відновною технологією горщики називалися «сірі», «сиві», «димлені». З технологією випалювання пов’язаний і декор посудин. Горщики, випалені в окислювальному середовищі, орнаментувалися переважно кількома прямими або хвилястими ритованими, відтиснутими або мальованими лініями на вінцях і плечах. Димлені – відтиснутим чи лискованим орнаментом, що міг вкривати всю зовнішню поверхню посудини – від утору до краю вінець.</p><div class="google-auto-placed ap_container" style="clear: both; height: auto; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center; width: 500px;"><ins class="adsbygoogle adsbygoogle-noablate" data-ad-client="ca-pub-7940531986758863" data-ad-format="auto" data-ad-status="filled" data-adsbygoogle-status="done" style="display: block; height: 280px; margin: auto; padding: 0px;"><div aria-label="Advertisement" id="aswift_3_host" style="border: none; display: inline-block; height: 280px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; visibility: visible; width: 500px;" tabindex="0" title="Advertisement"><iframe allowtransparency="true" data-google-container-id="a!4" data-google-query-id="CKbJurnKrv0CFYdIHgIdy6MLnw" data-load-complete="true" frameborder="0" height="280" hspace="0" id="aswift_3" marginheight="0" marginwidth="0" name="aswift_3" sandbox="allow-forms allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox allow-same-origin allow-scripts allow-top-navigation-by-user-activation" scrolling="no" src="https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-7940531986758863&output=html&h=280&adk=2218641772&adf=591743585&pi=t.aa~a.3258547327~i.24~rp.4&w=500&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1675277934&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1383636558&ad_type=text_image&format=500x280&url=https%3A%2F%2Fmusart.org.ua%2Fglynyanyj-gorschyk.htm&fwr=0&pra=3&rh=125&rw=500&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&adsid=ChEIgN3hnwYQmuiP56Kw2e31ARI9ALhZxhpWmkzC2ymhlzXWC4zJwatD96irqb2zAS3ykVf-kAhGZCnB7NK0hmclc8Jpt5K1QgqM346sPE0-dg&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiLFtdLGZhbHNlLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjExMC4wLjU0ODEuMTA1Il0sWyJOb3QgQShCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiXV0sZmFsc2Vd&dt=1677256249070&bpp=7&bdt=1563&idt=7&shv=r20230222&mjsv=m202302130101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D68a6ffa3b31400d1-22e6b2e7c9cd004c%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MYu4rPxEj3r1TV4aAzgxldFH2y0ZA&gpic=UID%3D00000889cdad8b81%3AT%3D1657541183%3ART%3D1677256248%3AS%3DALNI_MbCwhepLDq8HqRWXKGpit9bVhuP2w&prev_fmts=0x0%2C1519x664%2C180x500%2C180x500%2C1005x124&prev_slotnames=6904535442&nras=6&correlator=1623597715927&frm=20&pv=1&ga_vid=424683173.1677256248&ga_sid=1677256248&ga_hid=1628529866&ga_fc=0&u_tz=180&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=480&ady=3406&biw=1519&bih=664&scr_x=0&scr_y=752&eid=44759842%2C44759875%2C44759926%2C44777877%2C31071756%2C44784642&oid=2&psts=AD37Y7uhR7a6wujFRFDpdjhOpI3jkaE5vv5vYmye0zDU7jZcnwcr4_7Nni0_i9NR7duJ5VfMnGm3OjTCtmvpgMJmA2zn8ioBOQIA4R95PjABvhs%2CAD37Y7sA9NOPG8jbz0HqXnEZZf8JR8iCGklsVZH9Q1VuzpPNgmp9bEo8QuuGG0Yn85uC3Ad4k3DBqY144oQ-sGtu4TFCVxPAV-lG7W5RUPVNSNo%2CAD37Y7sqD1_n908nVzq34VSnqIN-lx45QcVZOyqiPpBbwaj1R3QunrcvyeQa2ce9Cqc9ces_stmO0fYy_yemmqMXd2ODqZsAY-o-ZycOT-mm-IQ&pvsid=992198039780368&tmod=1245355917&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=1408&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C664&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=128&bc=31&jar=2023-02-24-16&ifi=4&uci=a!4&btvi=5&fsb=1&xpc=spuMqitoCR&p=https%3A//musart.org.ua&dtd=3790" style="border-style: initial; border-width: 0px; height: 280px; left: 0px; margin: 0px; padding: 0px; position: absolute; top: 0px; width: 500px;" vspace="0" width="500"></iframe></div></ins></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Гончарі кожного осередку виготовляли горщики різноманітних розмірів. Там, де рівень розвитку гончарства був високим, різновидів було більше, порівняно з іншими. Оскільки горщик найуніверсальніша посудина за способом застосування, йому притаманна найбільш розвинена метролого-термінологічна система розрізнення величин. У народній термінології систематизую найменування глиняних горщиків: 1) залежно від розміру, 2) залежно від основного призначення:</p><ul style="margin: 0px; padding: 0px;"><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Опішному (Зіньківський район, Полтавщина): махітка, горща (місткістю 1л), кашник (3 л), горщечок, борщівник, плоскун (10 л), стовбун (15 л), чавунець, підворотень (підворотник) (20 л), золінник (золільник) (30 і більше л);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Зінькові (Зіньківський район, Полтавщина): горщата, окладдя, підворотня, підворотень, підсніжча;</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">у Хомутці (Миргородський район, Полтавщина): кашненя (до 1 л), кашник чи горня (горща) (1-2 л), горщатне (горщатний) (3 л), килаш (кілаш, калаш) (4,5 л), плоский (плоскій) (8-10 л), порожня (до 20 л), сніз (до 30 л);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">у Біликах (Кобеляцький район, Полтавщина): горщочок, горщечок (0,5 л), горща (1 л), окладдя (1,5-2 л), кашня (2-2,5 л), кашник (3-4 л), підворотень (10 л);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Олешні (Ріпкинський район, Чернігівщина): питун (менше 1л), молошник (1-1,5 л), подобєднік (2-2,5 л), обєднік (3-4 л), стовбун (5-7 л), плоскуша (8-9 л), варейка (10-12 л), ставнік (20 і більше л);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">у Вербі (Коропський район, Чернігівщина): махотка (0,5 л), горщатко (1-1,5 л), уклад (2-3 л), борщівник (4-5 л), золільник (10-12 л);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Рокиті (Старовижівський район, Волинь): малі горщики («варишки»), на чинахи (невеликі горщики для смаженини), слої (горщики з двома вухами і покришкою);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Шатрищах (Ямпільського району, Сумщина): махотка, горщевик, кашник, яловець, владовець, борщівник;</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Луб’янці (Макарівського району, Київщина): дробина, уклад (2 л), польовик (3 л), денежний (4 л), середній (на 1 відро), велич (на 3-4 відра);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Приборці (Іванківського району, Київщина): укладчик (1 л), укладич (2 л), ляцьковий (3 л), середній (1 відро);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Дибинцях (Богуславського району, Київщина): махітка, росла махітка, горща, підкілаш, кілаш або золінник, двохзолінник;</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Цвітній (Олександрівського району, Кіровоградщина): одинари, подвінники, потринники, четвірки, п’ятірки, шестірні, десятірні, двадцятки, двадцятип’ятірки;</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Каневі (Канівського району, Черкащина): шестерик (1/6 відра), четверик(¼ відра), трояк (1/3 відра), підкілаш (0,5 відра), кілаш (1 відро), золільник (1,5-2 відра);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в Харківщині: п’ятириковий, кашник (1 л), четверик (більший), малий окладач (1,5 л), окладач (2 л), плускунча (3 л), плускун (4-5 л), тройнят, підворотень, двойняк (близько 8 л), золінник (10-12 л);</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в західноукраїнських областях: кулешінник, кулішарник, кашник, борщівник, золінник, золінниця;</li><li style="margin: 0px; padding: 0px;">в південних областях: дробина, кашник, підкілаш або горщат, кілаш, плоский, підворотень.</li></ul><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Найменший горщик (у середньому – 0,5-1 л) – горщя, горщечок, горщочок, махітка, махотка, дробина, варишка, кашненя, укладчик горня, питун – використовувався на території України переважно для приготування страв для дітей. У ньому також тримали масло й сметану.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Наступні за розмірами (1-1,5 л) горщики, приміром в Олешні називалися молошниками, що на мою думку свідчить про готування в них молочних страв (переважно каш).</p><div class="google-auto-placed ap_container" style="clear: both; height: auto; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center; width: 500px;"><ins class="adsbygoogle adsbygoogle-noablate" data-ad-client="ca-pub-7940531986758863" data-ad-format="auto" data-ad-status="filled" data-adsbygoogle-status="done" style="display: block; height: 280px; margin: auto; padding: 0px;"><div aria-label="Advertisement" id="aswift_4_host" style="border: none; display: inline-block; height: 280px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; visibility: visible; width: 500px;" tabindex="0" title="Advertisement"><iframe allowtransparency="true" data-google-container-id="a!5" data-google-query-id="CN-59LnKrv0CFRGfGQodJFcKYA" data-load-complete="true" frameborder="0" height="280" hspace="0" id="aswift_4" marginheight="0" marginwidth="0" name="aswift_4" sandbox="allow-forms allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox allow-same-origin allow-scripts allow-top-navigation-by-user-activation" scrolling="no" src="https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-7940531986758863&output=html&h=280&adk=2218641772&adf=105091467&pi=t.aa~a.3258547327~i.32~rp.4&w=500&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1675277934&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1383636558&ad_type=text_image&format=500x280&url=https%3A%2F%2Fmusart.org.ua%2Fglynyanyj-gorschyk.htm&fwr=0&pra=3&rh=125&rw=500&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&adsid=ChEIgN3hnwYQmuiP56Kw2e31ARI9ALhZxhpWmkzC2ymhlzXWC4zJwatD96irqb2zAS3ykVf-kAhGZCnB7NK0hmclc8Jpt5K1QgqM346sPE0-dg&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiLFtdLGZhbHNlLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjExMC4wLjU0ODEuMTA1Il0sWyJOb3QgQShCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiXV0sZmFsc2Vd&dt=1677256249080&bpp=2&bdt=1574&idt=2&shv=r20230222&mjsv=m202302130101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D68a6ffa3b31400d1-22e6b2e7c9cd004c%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MYu4rPxEj3r1TV4aAzgxldFH2y0ZA&gpic=UID%3D00000889cdad8b81%3AT%3D1657541183%3ART%3D1677256248%3AS%3DALNI_MbCwhepLDq8HqRWXKGpit9bVhuP2w&prev_fmts=0x0%2C1519x664%2C180x500%2C180x500%2C1005x124%2C500x280&prev_slotnames=6904535442&nras=7&correlator=1623597715927&frm=20&pv=1&ga_vid=424683173.1677256248&ga_sid=1677256248&ga_hid=1628529866&ga_fc=0&u_tz=180&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=480&ady=4523&biw=1519&bih=664&scr_x=0&scr_y=1889&eid=44759842%2C44759875%2C44759926%2C44777877%2C31071756%2C44784642&oid=2&psts=AD37Y7uhR7a6wujFRFDpdjhOpI3jkaE5vv5vYmye0zDU7jZcnwcr4_7Nni0_i9NR7duJ5VfMnGm3OjTCtmvpgMJmA2zn8ioBOQIA4R95PjABvhs%2CAD37Y7sA9NOPG8jbz0HqXnEZZf8JR8iCGklsVZH9Q1VuzpPNgmp9bEo8QuuGG0Yn85uC3Ad4k3DBqY144oQ-sGtu4TFCVxPAV-lG7W5RUPVNSNo%2CAD37Y7sqD1_n908nVzq34VSnqIN-lx45QcVZOyqiPpBbwaj1R3QunrcvyeQa2ce9Cqc9ces_stmO0fYy_yemmqMXd2ODqZsAY-o-ZycOT-mm-IQ%2CAD37Y7tFWLlvwl2ZQoNIbjx-DWXfVc7EGclLXym5Y7uG_z8vIOXiGnwSB4PAxb0-gP3-D5rpHfE-12Mq79KSTvTaug&pvsid=992198039780368&tmod=1245355917&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=1408&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C664&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=128&bc=31&jar=2023-02-24-16&ifi=5&uci=a!5&btvi=6&fsb=1&xpc=uLilJhphj5&p=https%3A//musart.org.ua&dtd=4709" style="border-style: initial; border-width: 0px; height: 280px; left: 0px; margin: 0px; padding: 0px; position: absolute; top: 0px; width: 500px;" vspace="0" width="500"></iframe></div></ins></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Для приготування густих страв користувалися горщиками місткістю 1-4 літри – кашниками, горщатними, подобєдніками. На Гуцульщині їх називали «кулешник», оскільки в ньому варили мамалигу-кулешу, в Опішному, іноді, хамулою (від однойменної назви каші з крохмалю, манки). Різновидом горщика-кашника був чавунець. Жителька Опішні Анастасія Прач розповіла, що в часи використання глиняних горщиків в її родині, кашу здебільшого варили або густу, яку споживали з молоком, або рідшу – куліш (жменя-дві пшона, до якого додавали дрібно порізану картоплю). Для пшоняної каші до молока пшоно відміряли так: у горщик насипали пшоно, клали його на бік, якщо було видно за крупою половину денця – це норма. Крупу промивали водою і наливали в горщик води менше на два пальці. Ганна Цюрюпа поділилася таким спостереженнями за процесом готування каші в горщику: «Кашу як варить, огню, щитай, вона не баче. Вона ж накрита стоїть і умліває. Тоді не засмалюється. Як дуже жарко, буває і верх каші згорить. Як доварювали, огонь не такий, жар не такий, тоді накривали. Інколи, правда, зразу накривали».</p><p align="center" style="margin: 0px; padding: 10px;"><img alt="Вироби Івана Луковського, Гавареччина, Львівщина" src="https://musart.org.ua/images/2015-03-glynyanyj-gorschyk/glynyanyj-gorschyk3.jpg" style="margin: 0px; padding: 0px;" title="Вироби Івана Луковського, Гавареччина, Львівщина" /></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Горщики середньої величини (3-5 літрів) – борщівники (сімейні горщики), обєдніки – використовували для приготування рідкої страви (борщу, капусти, юшки, в ХХ столітті – супу) на одну сім’ю. В них же готували деякі святкові напої (варену, запіканку (замість покришки краї вінець горщика накривали-замащували тістом і так ставили в піч для приготування)). Жителька Опішні Ганна Нестеренко пригадала такий рецепт приготування борщу в горщику в печі: «Як борщ варити, налити холодної води в горщик, широко порізати на скоромний борщ квашені буряки (на пісний вузенько). Тоді буряк укипить під покришкою. Тоді картоплі, капусти (пізніше картоплі, бо розварюється), а тоді зажарку вкинув і хай закипить». Її односельчанка Ганна Цюрюпа пригадала таке: «Як варили борщ, насипали не дуже повно, бо розширяється, на два пальці не наливали повно, і не накривали. Як доварюється, вогонь не такий сильний, накривали, бачимо по огні, як слабенький, то накривали. Для борщу і для каші у мене отдєльний горщок, вони однакові, але борщу варили більше, каші менше варили, бо борщу наїсишся, а каші менше накладаєш».</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Найбільші горщики в багатьох населених пунктах України називали золільник, золінник, золійник. Назва «золільник» похідна від способу використання цього посуду – в ньому кип’ятили воду для заливання одягу в жлуктах під час зоління (прання за допомогою золи). Окрім того, в золільниках кип’ятили воду для прання білизни й купання дітей. В них також готували страви на весілля (на Полтавщині готували капусту (капустняк), локшину, фруктовий кисіль), похорони, хрестини, а в інший час використовували для тримання солонини, води, збіжжя «їх уживать на сипанку». В південних районах Івано-Франківської області, селі Бубнівка (Вінничина, Поділля) такі горщики ще називалися «на оказію». Гуцули Карпат називали найбільші горщики «комашнєники», похідним словом від назви похоронного обіду – комашні. Їхню величину гончар з села Бубнівки Яків Гончар пояснив: «колись люди ненажерливі були, треба їм було багато їсти, великі горщики робили, тепер мало їх роблят – люди не такі, не стільки їдять і нема що давати їм їсти». Найбільші горщики з Бубнівки робили здебільшого «на два вуха», але трапляються і «на їдно вухо».</p><div class="google-auto-placed ap_container" style="clear: both; height: auto; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center; width: 500px;"><ins class="adsbygoogle adsbygoogle-noablate" data-ad-client="ca-pub-7940531986758863" data-ad-format="auto" data-ad-status="filled" data-adsbygoogle-status="done" style="display: block; height: 280px; margin: auto; padding: 0px;"><div aria-label="Advertisement" id="aswift_5_host" style="border: none; display: inline-block; height: 280px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; visibility: visible; width: 500px;" tabindex="0" title="Advertisement"><iframe allowtransparency="true" data-google-container-id="a!6" data-google-query-id="CImnx7rKrv0CFTdJHgIdaPMKrw" data-load-complete="true" frameborder="0" height="280" hspace="0" id="aswift_5" marginheight="0" marginwidth="0" name="aswift_5" sandbox="allow-forms allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox allow-same-origin allow-scripts allow-top-navigation-by-user-activation" scrolling="no" src="https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-7940531986758863&output=html&h=280&adk=2218641772&adf=2221060162&pi=t.aa~a.3258547327~i.40~rp.4&w=500&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1675277934&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1383636558&ad_type=text_image&format=500x280&url=https%3A%2F%2Fmusart.org.ua%2Fglynyanyj-gorschyk.htm&fwr=0&pra=3&rh=125&rw=500&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&adsid=ChEIgN3hnwYQmuiP56Kw2e31ARI9ALhZxhpWmkzC2ymhlzXWC4zJwatD96irqb2zAS3ykVf-kAhGZCnB7NK0hmclc8Jpt5K1QgqM346sPE0-dg&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiLFtdLGZhbHNlLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjExMC4wLjU0ODEuMTA1Il0sWyJOb3QgQShCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiXV0sZmFsc2Vd&dt=1677256249085&bpp=2&bdt=1578&idt=3&shv=r20230222&mjsv=m202302130101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D68a6ffa3b31400d1-22e6b2e7c9cd004c%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MYu4rPxEj3r1TV4aAzgxldFH2y0ZA&gpic=UID%3D00000889cdad8b81%3AT%3D1657541183%3ART%3D1677256248%3AS%3DALNI_MbCwhepLDq8HqRWXKGpit9bVhuP2w&prev_fmts=0x0%2C1519x664%2C180x500%2C180x500%2C1005x124%2C500x280%2C500x280&prev_slotnames=6904535442&nras=8&correlator=1623597715927&frm=20&pv=1&ga_vid=424683173.1677256248&ga_sid=1677256248&ga_hid=1628529866&ga_fc=0&u_tz=180&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=480&ady=5899&biw=1519&bih=664&scr_x=0&scr_y=3304&eid=44759842%2C44759875%2C44759926%2C44777877%2C31071756%2C44784642&oid=2&psts=AD37Y7uhR7a6wujFRFDpdjhOpI3jkaE5vv5vYmye0zDU7jZcnwcr4_7Nni0_i9NR7duJ5VfMnGm3OjTCtmvpgMJmA2zn8ioBOQIA4R95PjABvhs%2CAD37Y7sA9NOPG8jbz0HqXnEZZf8JR8iCGklsVZH9Q1VuzpPNgmp9bEo8QuuGG0Yn85uC3Ad4k3DBqY144oQ-sGtu4TFCVxPAV-lG7W5RUPVNSNo%2CAD37Y7sqD1_n908nVzq34VSnqIN-lx45QcVZOyqiPpBbwaj1R3QunrcvyeQa2ce9Cqc9ces_stmO0fYy_yemmqMXd2ODqZsAY-o-ZycOT-mm-IQ%2CAD37Y7tFWLlvwl2ZQoNIbjx-DWXfVc7EGclLXym5Y7uG_z8vIOXiGnwSB4PAxb0-gP3-D5rpHfE-12Mq79KSTvTaug%2CAD37Y7snaM9V6lJWAORo28GZLoEol2paBWA9cOHniKrMnZhN2Eev8ltJc9BzAj9qQvpt80cm1HZcIgM2yEOO9fVAXw&pvsid=992198039780368&tmod=1245355917&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=1408&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C664&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=128&bc=31&jar=2023-02-24-16&ifi=6&uci=a!6&btvi=7&fsb=1&xpc=0heiOpuRNi&p=https%3A//musart.org.ua&dtd=6082" style="border-style: initial; border-width: 0px; height: 280px; left: 0px; margin: 0px; padding: 0px; position: absolute; top: 0px; width: 500px;" vspace="0" width="500"></iframe></div></ins></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">У різних регіонах України ємність горщиків максимального розміру відрізнялася. Найбільші мені вдалося бачити в Опішному. Вони могли вмістити понад 30 літрів (!). Ймовірно, подібні розміри мали й найбільші бубнівські «горщики на оказію» про які інформаторка Афоня Герасименко говорила: «були такі здорові горшки, що чоловік було влізе», а Ганя Ганчар стверджувала, що в них «три відрі води влізе».</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Місткість таких горщиків у гуцулів Карпат – 2-2,5 відра. В окремих осередках Слобожанщини, а також у селі Верба (Коропський район, Чернігівщина) золільники мали об’єм близько відра. Щоб викрутити на гончарному крузі такий великий посуд, окрім глини з певними якостями, неабияку роль відігравала старанність, неспішність, фізична витривалість і майстерність гончаря. За відсутності глини з гарними якостями, наприклад, у Каневі, великих горщиків не робили, хоча користувалися їхньою назвою, як умовною одиницею гончарського рахунку. У піч такі великі горщики не могли вміститися. Страви в них варили надворі. Мешканка Бубнівки Ганя Ганчар згадувала: «бувало на велику оказію огонь лежит на землі, кругом стоят горшки, посеред двора варили; горщика за вухо, було, обертают, – то тим, то цим боком до вогня; удвох або втрох такого горщика виносят, годній жінці його не можна й двигнути». Дозволю собі припустити, що горщик-ставнік міг бути призначеним для тримання рідин і продуктів, що могли зберігатися тривалий час (сирівець, повидло).</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">У розмовно-побутовій лексиці відомі назви горщиків, що характеризують їх форму і властивості. Приміром, високі горщики називали «стовбун» (Опішня (Полтавщина)), «рослий», «високий» (Комишня, Хомутець (Полтавщина)), широкі й низькі – «плоскун» (Опішня (Полтавщина)). Поширеними на Полтавщині були й такі назви горщиків як «чавунець» або «казанок», що формою нагадували металеві заводські вироби, характерною особливістю яких була відсутність вінець. До речі, такі форми глиняних горщиків залишилися популярними дотепер. Серед локальних назв горщиків згадаю такі, що підкреслюють технологію приготування страв в них («варинче», «варінник» (Гуцульщина)) та матеріал, з якого їх виготовлено («глиняник» (Бойківщина)). Оскільки горщики вважались основною приналежністю жіночого господарства, в гуцульських селах вони називались «бабниці». В бойківських селах побутувала також назва «саган» (від польського sagan – котел). Назви «варівний», «варівник» («неварівний») горщик наголошували на придатності (непридатності) для приготування страв у печі.</p><p align="center" style="margin: 0px; padding: 10px;"><img alt="Виріб Зої Предко" src="https://musart.org.ua/images/2015-03-glynyanyj-gorschyk/glynyanyj-gorschyk5.jpg" style="margin: 0px; padding: 0px;" title="Виріб Зої Предко" /></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Для закривання горщиків виготовлялися спеціальні кришечки – покришки, накривки, розміри яких залежали від розміру отвору посудини, яку мали накривати.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Одночасно в господарстві господині мали в своєму розпорядженні до десятка різновеликих горщиків. Щодня, як правило, використовуючи два горщика – на рідку й густу страву. Два, в яких готували їжу попереднього дня, випарювали. Незважаючи на доступність, порівняну дешевизну глиняного посуду, господині намагалися різними способами продовжити термін його використання. Використовували доти, доки посудина могла служити, навіть пошкоджена. Горщик з надщербленими вінцями, без вінець чи тріщиною називали гирявим (гирун, горюнчик). Надтріснутий глиняний горщик зокрема в Карпатському регіоні, ремонтували (стягували дротом) мандрівні майстри (вони називались «горшкодраями» або «дротарями»).</p><div class="google-auto-placed ap_container" style="clear: both; height: auto; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center; width: 500px;"><ins class="adsbygoogle adsbygoogle-noablate" data-ad-client="ca-pub-7940531986758863" data-ad-format="auto" data-ad-status="filled" data-adsbygoogle-status="done" style="display: block; height: 280px; margin: auto; padding: 0px;"><div aria-label="Advertisement" id="aswift_6_host" style="border: none; display: inline-block; height: 280px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; visibility: visible; width: 500px;" tabindex="0" title="Advertisement"><iframe allowtransparency="true" data-google-container-id="a!7" data-google-query-id="CMz_g7zKrv0CFcpGHgIdjvcPNw" data-load-complete="true" frameborder="0" height="280" hspace="0" id="aswift_6" marginheight="0" marginwidth="0" name="aswift_6" sandbox="allow-forms allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox allow-same-origin allow-scripts allow-top-navigation-by-user-activation" scrolling="no" src="https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-7940531986758863&output=html&h=280&adk=2218641772&adf=1898955475&pi=t.aa~a.3258547327~i.52~rp.4&w=500&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1675277934&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1383636558&ad_type=text_image&format=500x280&url=https%3A%2F%2Fmusart.org.ua%2Fglynyanyj-gorschyk.htm&fwr=0&pra=3&rh=125&rw=500&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&adsid=ChEIgN3hnwYQmuiP56Kw2e31ARI9ALhZxhpWmkzC2ymhlzXWC4zJwatD96irqb2zAS3ykVf-kAhGZCnB7NK0hmclc8Jpt5K1QgqM346sPE0-dg&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiLFtdLGZhbHNlLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjExMC4wLjU0ODEuMTA1Il0sWyJOb3QgQShCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiXV0sZmFsc2Vd&dt=1677256249093&bpp=2&bdt=1587&idt=2&shv=r20230222&mjsv=m202302130101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D68a6ffa3b31400d1-22e6b2e7c9cd004c%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MYu4rPxEj3r1TV4aAzgxldFH2y0ZA&gpic=UID%3D00000889cdad8b81%3AT%3D1657541183%3ART%3D1677256248%3AS%3DALNI_MbCwhepLDq8HqRWXKGpit9bVhuP2w&prev_fmts=0x0%2C1519x664%2C180x500%2C180x500%2C1005x124%2C500x280%2C500x280%2C500x280&prev_slotnames=6904535442&nras=9&correlator=1623597715927&frm=20&pv=1&ga_vid=424683173.1677256248&ga_sid=1677256248&ga_hid=1628529866&ga_fc=0&u_tz=180&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=480&ady=7519&biw=1519&bih=664&scr_x=0&scr_y=4869&eid=44759842%2C44759875%2C44759926%2C44777877%2C31071756%2C44784642&oid=2&psts=AD37Y7uhR7a6wujFRFDpdjhOpI3jkaE5vv5vYmye0zDU7jZcnwcr4_7Nni0_i9NR7duJ5VfMnGm3OjTCtmvpgMJmA2zn8ioBOQIA4R95PjABvhs%2CAD37Y7sA9NOPG8jbz0HqXnEZZf8JR8iCGklsVZH9Q1VuzpPNgmp9bEo8QuuGG0Yn85uC3Ad4k3DBqY144oQ-sGtu4TFCVxPAV-lG7W5RUPVNSNo%2CAD37Y7sqD1_n908nVzq34VSnqIN-lx45QcVZOyqiPpBbwaj1R3QunrcvyeQa2ce9Cqc9ces_stmO0fYy_yemmqMXd2ODqZsAY-o-ZycOT-mm-IQ%2CAD37Y7tFWLlvwl2ZQoNIbjx-DWXfVc7EGclLXym5Y7uG_z8vIOXiGnwSB4PAxb0-gP3-D5rpHfE-12Mq79KSTvTaug%2CAD37Y7snaM9V6lJWAORo28GZLoEol2paBWA9cOHniKrMnZhN2Eev8ltJc9BzAj9qQvpt80cm1HZcIgM2yEOO9fVAXw%2CAD37Y7uhuPSkybJ56oDRDdN3Z28cLGj-u5aukjUo9dI4lKwZGxrfdTMJYwLuKKACIn4WkliKItPppjWNuddYqLdANQ&pvsid=992198039780368&tmod=1245355917&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=1408&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C664&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&cms=2&fu=128&bc=31&jar=2023-02-24-16&ifi=7&uci=a!7&btvi=8&fsb=1&xpc=LfgvUFdF0r&p=https%3A//musart.org.ua&dtd=9176" style="border-style: initial; border-width: 0px; height: 280px; left: 0px; margin: 0px; padding: 0px; position: absolute; top: 0px; width: 500px;" vspace="0" width="500"></iframe></div></ins></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Горщики господині купували переважно на базарі в гончарів чи перекупників. Під час купівлі господиня уважно роздивлялася обрану посудину, щоб не було видно тріщин. Щоб пересвідчитися, що горщик не драний, гарно випалений, стукали по ньому нігтем чи зігнутим пальцем, іноді горщиком об горщик, прислухаючись – якщо горщик озивався глухо, це значило, що наявна тріщина, нехай і невидима; якщо звук був дзвінким, це свідчило про якісне випалення посудини – такий посуд не пропускатиме вологи.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Побутувало повір’я, що глухо озивається горщик, а дзвінко – горщиця, в якій страви будуть вдаватися смачними. Звертали увагу і на зовнішній вигляд посудини, перепалений посуд господині вважали міцнішим. З часом склалася ціла система первісних дій, що передували уведенню горщика в домашнє господарство, мета якої – продовження терміну використання, надання йому приємного запаху, покращення смакових якостей їжі, яка буде готуватися в ньому, захист приготованого від «темних сил». Існує значна кількість способів підготовки нового глиняного горщика до варіння в печі. Опишу найпоширеніші з них. Новий горщик «заварювали» рідкою пшеничною кашею, розчином житнього борошна, відваром картоплі, цукрових буряків; змащували салом, смальцем, олією; кип’ятили в ньому молоко чи воду. В більшості випадків посуд після такої обробки ставили в піч для «загартування». Найскладніший спосіб підготовки горщика до використання зафіксований в с.Межиріч, що на Черкащині. Спочатку його натирали зовні і зсередини обчищеною цибулиною, попередньо вмочивши її в борошно, потім старим салом, насипали в горщик жменю-дві пшона, чи іншої крупи, лушпиння з картоплі, все це заливали гарячою водою і ставили варитися в піч. Отриманий відвар виливали, вимивали горщик і двічі закип’ячували в ньому воду. В бідних сім’ях, і, пізніше, коли народні звичаї забувалися, нові горщики лише обмивали гарячою водою, або двічі кип’ятили в них воду. Для цього наливали холодної води і ставили в жар на годину-дві, щоб «уварився». Або просто наливали води в новий горщик і залишали на дві-три години. В 1950-х роках новий горщик випарювали водою із содою (на 10 літрів води столова ложка харчової соди). Способи попередньої обробки посуду перед використанням були досить ефективними. Марія Осавуленко, жителька с.Межиріч, що на Черкащині, досі готує борщ в горщику, яким користувалася ще її мама (посудині вже близько 40 років).</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Окремі види горщиків не призначалися для готування їжі. Зокрема, в Опішному наприкінці ХІХ – на початку ХХ століття виготовляли великих розмірів горщики-вулики для бджіл. Іноді невеликі горщики чи їх фрагменти (черепки) використовували в якості освітлювальних приладів. Гончарі Бубнівки наприкінці 1920-х років виготовляли горщикоподібні баньки на живіт. Специфічним горщиком з вушком (нічник (сирун)) послуговувалися і для відправлення природних потреб. На території Правобережної України побутували двійнята (двійнятка, парка, близнята, «дзвінята») – два невеликі горщики, з’єднані докупи, з ручкою-кільцем на дотичних вінцях. Їх застосовували для перенесення гарячих страв під час різноманітних польових робіт і сіножатей: в один горщик насипали рідку страву (борщ), в другий – кашу; на Святвечір малі хрещеники носили в них хрещеним батькам кутю і узвар. Рідше з цією метою робили трійнята чи навіть «чвірнята». Глиняні близнята накривали дерев’яною накривкою, спільною для всіх горщиків або полотниною.</p><div class="google-auto-placed ap_container" style="clear: both; height: auto; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center; width: 500px;"><ins class="adsbygoogle adsbygoogle-noablate" data-ad-client="ca-pub-7940531986758863" data-ad-format="auto" data-ad-status="filled" data-adsbygoogle-status="done" style="display: block; height: 280px; margin: auto; padding: 0px;"><div aria-label="Advertisement" id="aswift_7_host" style="border: none; display: inline-block; height: 280px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; visibility: visible; width: 500px;" tabindex="0" title="Advertisement"><iframe allowtransparency="true" data-google-container-id="a!8" data-google-query-id="CM6guLzKrv0CFe1JHgIdYl4Dew" data-load-complete="true" frameborder="0" height="280" hspace="0" id="aswift_7" marginheight="0" marginwidth="0" name="aswift_7" sandbox="allow-forms allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox allow-same-origin allow-scripts allow-top-navigation-by-user-activation" scrolling="no" src="https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-7940531986758863&output=html&h=280&adk=2218641772&adf=3219060169&pi=t.aa~a.3258547327~i.58~rp.4&w=500&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1675277934&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1383636558&ad_type=text_image&format=500x280&url=https%3A%2F%2Fmusart.org.ua%2Fglynyanyj-gorschyk.htm&fwr=0&pra=3&rh=125&rw=500&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&adsid=ChEIgN3hnwYQmuiP56Kw2e31ARI9ALhZxhpWmkzC2ymhlzXWC4zJwatD96irqb2zAS3ykVf-kAhGZCnB7NK0hmclc8Jpt5K1QgqM346sPE0-dg&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiLFtdLGZhbHNlLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjExMC4wLjU0ODEuMTA1Il0sWyJOb3QgQShCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTEwLjAuNTQ4MS4xMDUiXV0sZmFsc2Vd&dt=1677256249102&bpp=3&bdt=1595&idt=4&shv=r20230222&mjsv=m202302130101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D68a6ffa3b31400d1-22e6b2e7c9cd004c%3AT%3D1657541183%3ART%3D1657541183%3AS%3DALNI_MYu4rPxEj3r1TV4aAzgxldFH2y0ZA&gpic=UID%3D00000889cdad8b81%3AT%3D1657541183%3ART%3D1677256248%3AS%3DALNI_MbCwhepLDq8HqRWXKGpit9bVhuP2w&prev_fmts=0x0%2C1519x664%2C180x500%2C180x500%2C1005x124%2C500x280%2C500x280%2C500x280%2C500x280&prev_slotnames=6904535442&nras=10&correlator=1623597715927&frm=20&pv=1&ga_vid=424683173.1677256248&ga_sid=1677256248&ga_hid=1628529866&ga_fc=0&u_tz=180&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=480&ady=8594&biw=1519&bih=664&scr_x=0&scr_y=5988&eid=44759842%2C44759875%2C44759926%2C44777877%2C31071756%2C44784642&oid=2&psts=AD37Y7uhR7a6wujFRFDpdjhOpI3jkaE5vv5vYmye0zDU7jZcnwcr4_7Nni0_i9NR7duJ5VfMnGm3OjTCtmvpgMJmA2zn8ioBOQIA4R95PjABvhs%2CAD37Y7sA9NOPG8jbz0HqXnEZZf8JR8iCGklsVZH9Q1VuzpPNgmp9bEo8QuuGG0Yn85uC3Ad4k3DBqY144oQ-sGtu4TFCVxPAV-lG7W5RUPVNSNo%2CAD37Y7sqD1_n908nVzq34VSnqIN-lx45QcVZOyqiPpBbwaj1R3QunrcvyeQa2ce9Cqc9ces_stmO0fYy_yemmqMXd2ODqZsAY-o-ZycOT-mm-IQ%2CAD37Y7tFWLlvwl2ZQoNIbjx-DWXfVc7EGclLXym5Y7uG_z8vIOXiGnwSB4PAxb0-gP3-D5rpHfE-12Mq79KSTvTaug%2CAD37Y7snaM9V6lJWAORo28GZLoEol2paBWA9cOHniKrMnZhN2Eev8ltJc9BzAj9qQvpt80cm1HZcIgM2yEOO9fVAXw%2CAD37Y7uhuPSkybJ56oDRDdN3Z28cLGj-u5aukjUo9dI4lKwZGxrfdTMJYwLuKKACIn4WkliKItPppjWNuddYqLdANQ%2CAD37Y7uITXzLFb4qE6EvUiGvGlPLST0zvAZ11wYiH8-dfjsV_Gq1OYZqBfg6wbTugQQVWFw5vn8iJPPhVW8z6TGakg&pvsid=992198039780368&tmod=1245355917&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=1408&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C664&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=128&bc=31&jar=2023-02-24-16&ifi=8&uci=a!8&btvi=9&fsb=1&xpc=guSc1SKlzp&p=https%3A//musart.org.ua&dtd=10016" style="border-style: initial; border-width: 0px; height: 280px; left: 0px; margin: 0px; padding: 0px; position: absolute; top: 0px; width: 500px;" vspace="0" width="500"></iframe></div></ins></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Як одна з найуніверсальніших посудин, горщики виступали в якості обрядового й празникового посуду. Горщик фігурував у давньому ритуалі «бабина каша» під час святкування народин. За звичаєм баба-повитуха готувала кашу з додаванням яєць, масла і приносила її в горщику на хрестини. Всі присутні торгувалися за право розбити горщик. Найвищу ціну звичайно давав хрещений батько дитини. Йому й діставався горщик з кашею, який він, піднявши високо над столом, розбивав об ріг так, щоб черепки й каша лишилися на столі.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Горщик фігурував і у весільному обряді. в ньому, звісно, готували страви, подавали деякі з них до столу, здійснювали «магічні маніпуляції» з ним, розбивали «на щастя»…. Не дивно, що непоодинокі згадки про горщик трапляються в усній народній творчості. Зокрема мені вдалося зафіксувати такі весільні пісні з Полтавщини:</p><div align="center" style="margin: 0px; padding: 0px;"><i style="margin: 0px; padding: 0px;">Їжте, дружечки, капусту<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />В нас капуста густа,<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Січками січена, січена<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />У горщечках варена, варена<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Не жаль же нам буде,<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Як поїдять люди<p style="margin: 0px; padding: 10px;"></p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Їжте, дружечки, капусту<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />В нас капуста густа<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />На городі саджена<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Сокирами рубана<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Сікачами січена<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />А діжці квашена<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />А в горшку варена<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Варена потравами<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />З дорогими приправами<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Через поле гуска летіла<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />З перцем капуста кипіла<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Хоч з перцем, не з перцем<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />То з гусячим серцем.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Оглянеться мати<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Свойого дитяти<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Ложечки не митії<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Горщечки під лавкою<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Заросли муравкою</p></i><p style="margin: 0px; padding: 10px;"><i style="margin: 0px; padding: 0px;">За молодої невісточки<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />лежить сміття по кісточки,<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />А горщечки попід лавками<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />позаростали муравками.</i></p></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Для приготування й подачі до столу головних різдвяних страв (куті та узвару) використовували здебільшого полив’яні глиняні горщики – на кутю кашник, на узвар – більший. Мені невідомо, чи відрізнялися чимось ці горщики від повсякденних. Принаймні, жоден опитаний мною інформатор не свідчив про наявність такої різниці і про це не віднайдено інформації в жодній опублікованій науковій праці. Єдиною умовою переважно було те, щоб вони були новими.</p><p style="margin: 0px; padding: 10px;">Підсумовуючи викладене вище, доходимо висновку: горщик – найбільш поширений тип кухонного посуду. Українські горщики кінця ХІХ – першої половини ХХ століття були різними за формами, розмірами й функціями. З-поміж інших видів глиняного посуду, завдяки своїй формі, горщик вирізняється своєю багатофункціональністю й універсальністю. Цим може «похвалитися» хіба що не менш поширений вид глиняного посуду – макітра. Кожен різновид горщика мав свою назву і призначення. Впродовж досліджуваного періоду горщики використовували для: готування страв у печі, зберігання рідин, в’язких та сипучих продуктів; здійснення родильних, весільних обрядів та підготовка і святкування празників, під час яких іноді в них подавали страви до столу. Але функції глиняних горщиків поступово звужувалися. Їх призначення слугувати для тримання рідин повністю перебрав на себе металевий та скляний посуд. З розвитком металургії в колишньому СРСР, а також зміна конструкцій теплотехнічних споруд для приготування їжі, газифікацією осель українців, горщики поступово вийшли з ужитку як ємність для приготування їжі. З перетвореннями в традиційній культурі, горщики втратили й обрядову функцію. В сучасному побуті глиняні горщики ще й досі використовують, але це переважно жителі не газифікованих сіл, а також заклади громадського харчування.</p><div align="right" style="margin: 0px; padding: 0px;"><i style="margin: 0px; padding: 0px;">Олена Щербань,<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />провідний в Україні дослідник глиняного посуду</i></div><p style="margin: 0px; padding: 10px;"><b style="margin: 0px; padding: 0px;">Джерело:</b> <a href="http://rukotvory.com.ua/info/hlynjanyj-horschyk-u-kulturi-harchuvannja-ukrajinciv-kinec-hih-persha-polovyna-hh-stolittja/" style="color: #494c15; margin: 0px; padding: 0px;" target="_blank">rukotvory.com.ua</a>.</p></div>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6357115794838988574.post-740043124812083222023-02-24T08:30:00.002-08:002023-02-24T08:30:39.078-08:00https://www.ukrinform.ua/rubric-regions/3646408-sto-borsiv-dla-zsu-i-volonteriv.html<p> <span face="Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 17px;">Таке завдання поставила собі і виконає після Перемоги засновниця ЕтноСадиби «Лялина Світлиця»</span></p><div style="background-color: white;"><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Український борщ – це свято. Це – вибух емоцій, генератор гарного настрою, ба більше – бажання жити у найширшому розумінні цього дієслова. І тому борщ – це дуже серйозно. Недарма ж наш завидющий північний сусід спробував заявити свої права на цей витвір української кулінарної фантазії. Воно й зрозуміло: московські «щі» здатні вселяти в їдців тільки нудьгу та смуток. Що цікаво, московити не стали, за традицією, глузувати з українського продукту. Вочевидь, тому, що сподіваються на якомусь крутому повороті історії повсякденності таки перехопити в нас цей життєдайний символ. Та їм це не світить – в Україні є кому його оберегти.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>БОРЩ: НЕ ЖАРЕНИЙ, НЕ ПАРЕНИЙ, НЕ ПЕЧЕНИЙ В ДУХОВЦІ</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Поїздка до Опішні завершилася феєрично – навіть порівняно з усіма гончарними дивами, тут побаченими. Очевидно, тому, що останнім пунктом візиту стала ЕтноСадиба «Лялина Світлиця», де на відносно невеличкій території діють одразу три «живі» музеї. Живі – в тому сенсі, що у Світлиці проводять майстер-класи з виготовлення ляльок-мотанок, у Музеї живого хліба навчають пекти автентичний український хліб. Третій – мабуть, головний – Музей звареного борщу, назва якого говорить сама за себе. Усі ці наукові заклади створила й керує ними одна жінка – Олена Щербань.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="Опішнянська кераміка" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672835650-169.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="Опішнянська кераміка" width="630" /><figcaption style="color: #9c9c9c; font-size: 11px; font-style: italic; line-height: 18px; margin: 0px 0px 15px;">Опішнянська кераміка</figcaption></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Про борщ вона знає як не все, то дуже багато, причому здобувала вона знання не так із книжок (чи з інтернету), як із польових етнографічних експедицій. А експедиції вона влаштовує, оскільки є серйозним науковцем, доктором історичних наук – етнологом… Ні, не так: докторицею та етнологинею, як вона виправила автора цих рядків.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Я в Полтавщині створюю таку платформу, де зберігаються традиції, де вони реконструюються, де збираю всіх поціновувачів української культури, візитівкою якої, я вважаю, є борщик. І от ми його готуємо у глиняних горщиках, у печах, максимально використовуючи технологію бабусину – і спосіб приготування, і рецептуру. Я унікальна тим, що є єдиною докторицею наук, яка для туриста власноруч готує борщики в горщику, подає і тішиться, що може поділитися зібраною в полі інформацією.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">З її слів, у різних регіонах України варять різні борщі. Складники в нього майже однакові по всіх регіонах, але всі регіони по сторонах світу (захід, схід, південь, північ і центр) об’єднати неможливо. Тому, наприклад, закарпатського борщу не існує.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836224-962.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Там може бути бограч – але не борщ. Якщо це буде львівський борщ, то воно буде більше польська зупа. Чернігівський борщ – він зовсім не такий, як південний, як східний, як західний. Чому на півдні болгарський перець кладеться, а на півночі – ні? На півдні він росте, там були німецькі колонії, грецькі, болгарські. Борщі є білі, чорні, коричневі, зелені. Усе це розписую, тішуся, радію, що вони замовили, а я написала. І тепер жду, щоб мене критикували, щоб виникла нормальна наукова дискусія, і в дискурсі має викристалізуватись те, що має викристалізуватись. Але комусь треба було починати.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Пані Олена дала своє визначення страви. Борщ – він же не жарений, не парений, не розморожений і не печений у духовці. Більше підходить слово «вариво». Якщо ж він жарений чи тушкований, то вже буде бограч. А борщ – це особливе своєю поліваріантністю вариво із зілля. Зілля ж – як загальна назва рослин, що вирощують на городі. Важливою складовою є буряк. А вариво – на основі відварів. Юшок: овочевої, грибної, рибної, м’ясної. І уточнює: що кладемо, що не кладемо. І тут така… поліваріантність, що з першого разу не запам’ятаєш і половини названих нею продуктів.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>ОПІШНЯНКА З ХУТОРА ПОБЛИЗУ ДИКАНЬКИ</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">У своїй садибі Олена Щербань встигла провести вісім щорічних загальноукраїнських (з участю іноземців) ЕтноГастроФестивалів під назвою «Борщик у глиняному горщику». Перший відбувся у 2014 році. Тоді учасники дійства зварили дванадцять різновидів борщів, у тому числі борщик із грушками, борщик із сливками, борщик із полуницею, борщик зі щукою, борщик з галушками полтавський…</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="Горщики для фестивалів (2019 - 2022)" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672835983-318.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="Горщики для фестивалів (2019 - 2022)" width="630" /><figcaption style="color: #9c9c9c; font-size: 11px; font-style: italic; line-height: 18px; margin: 0px 0px 15px;">Горщики для фестивалів (2019 - 2022)</figcaption></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Торік, на Восьмому фестивалі, в конкурсній програмі було представлено вже вісім десятків (!) борщів, на дев’ятий – анонсовано дев’яносто. Не судилося.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Під час війни для мене це – табу. Цього року я фестиваль не провела, хоч ми й відносно тихо тут живемо. Буде перемога – буде фестиваль. Буде сто борщів для наших ЗСУ і волонтерів. Це все встигнемо. Наступний, Десятий, буде тоді, коли Україна переможе.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Вісімдесят борщів, а тим більше сто - важко навіть уявити. Пані Олена каже, що знає 365 рецептів. По одному на кожен день протягом року. Та чому саме в горщиках?</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Вона приїхала в Опішню молодою спеціалісткою, вчителькою історії (до речі, родом Олена Щербань з хутора поблизу Диканьки, до якої звідси кілометрів п’ятнадцять) – і не могла не зацікавитись гончарством. Зацікавлення виявилось цілком професійним. Настільки, що за кілька років учителька захистила кандидатську дисертацію «Гончарні школи Опішні». А від гончарства до борщів – пряма дорога. Темою докторської став «Глиняний посуд у культурі харчування українців».</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836224-347.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Доки спілкувалася з гончарями, полюбила глиняний посуд. Я не з роду гончарів, я тільки дослідниця. Доки досліджую глиняний посуд, жінки розповідають про борщик у горщику. Як можу реалізувати свої знання? Створити свою садибу, на що вистачило свого часу розуму і грошей. І бажання. Енергія візьметься від бажання.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Вона купила хатину у 2006 році, виплатила кредит – і зробила музей імені себе. Щоправда, назвала все ж «Лялиною Світлицею». 19 грудня 2010 року Олена Щербань вперше організувала святкові вечорниці для друзів. Цю дату вона тепер вважає початком діяльності своєї ЕтноСадибиМузею.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Спочатку я задумала, що це буде творчий майданчик і одночасно музей тканинної ляльки-мотанки. Починала колись із одного майстер-класу, нині, через 12 років, вже можу провести їх близько сотні. Можемо ткати килими. Можемо – крайки (<em>неширокі пояси – ред.</em>). Можемо вишивати, прясти, шити. Можемо робити дідухи, можемо – житні коники. 50 на 50. Половина рукотворних майстер-класів (один із яких – «лялька-мотанка»), 50 – гастрономічних.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>ХЛІБ І ПРЯНИКИ</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Хазяйка була вдягнена цілком сучасно, тільки голову покривав традиційний український очіпок, пов’язаний зверху розкішною хустиною (від чого мимоволі згадувалось її диканьське походження).</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Від самого початку моєї діяльності я обрала наш, рідний, український стиль в усьому: мові, вбранні, стравах і напоях, які готую для гостей власноруч, посуд, архітектоніку і дизайн садиби. Те, що я знаю, і в чому зростала. Завжди на людях я з покритою головою – хустки (маю величезну колекцію, яку ношу), очіпків до десятка. В одязі – з елементами українського стилю – це внутрішня потреба. А тепер вже й мій фірмовий стиль. Упізнавана я тепер саме так.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Знайомство з ЕтноСадибою відбулося у прискореному темпі – час візиту вичерпувався, та й борщ холонув. Тим не менш запам’ятав, що одному будинку – понад сто років, іншому – майже сто, а третьому – трохи більше року. Точніше, це звели його недавно, для чого використали будматеріали трьох куплених у різних власників старих хат. Але де саме зроблена та чи та фотографія – можу помилятися.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">В одній кімнаті стіни прикрашали старовинні фотографії.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Оце вся моя рідня – мої предки, мої крила. Це мій корінь, який мене підтримує, живить. Хочу знати по батькові й по матері всіх своїх предків. Покійні родичі мене підтримують. Моя прабабуся Одарка, прадідусь – Карпо. Бабуся Марія й дідусь Іван Яковенки. Бабуся, уроджена Трохименко.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836038-170.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Наступним пунктом стали Музей борщу й Музей хліба – у тій самій, «збірній» хаті.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Я побудувала тут, на місці старого хліва, хату, де зробила Музей звареного борщу і Музей живого хліба. І тепер тут печу хліб – живий – і варю борщі. Чим я тішуся в цій хаті – тим, що тут є піч, у яку я не дозволяю собі, й нікому не дозволяю, ставити тісто дріжджове – лише замішане на заквасці, зокрема хмелевій. Це моя забаганка. Туристична легенда. Але вона правдива.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836071-615.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">На стіні біля печі висить кілька рогачів, а вище них – колекція вигнутих з металевої стрічки фігур, у яких вгадувались обриси жінок, чоловіків, коників і навіть двох вершників.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="Різдвяні павучки" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836138-104.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="Різдвяні павучки" width="630" /><figcaption style="color: #9c9c9c; font-size: 11px; font-style: italic; line-height: 18px; margin: 0px 0px 15px;">Різдвяні павучки</figcaption></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– У нас в Опішні і в сусідній Котелевщині випікали отакі «барині», величезні – або «панянки» їх називали – для дівчаток, а отаких вершників – для хлопчиків. Ці пряники великі пекли раз на рік перед Різдвом, на Святвечір. Це робила хрещена мати. Я розповідаю це туристам – і викликаю в них інтерес. А я можу все відтворити, наживо. Дістаю макітру, сію борошно, мішу тісто. Вирізуємо ці пряники, фарбуємо буряком у червоний, випікаємо, виймаємо, оздоблюємо… Це модний пряник, подарунковий. От прийде сезон – тут вони будуть знову. Можу випікати різдвяні пряники або святкову випічку всього календарного року: книші, стульні, пироги, навіть короваї та паски.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672835907-716.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Макітра в Музеї непересічна. Зі слів господині, цей витвір місцевих гончарів – найбільший в Україні й у світі. Просто більшої непотрібно, бо хоч би якою міцною була хазяйка – вона не зможе її перенести в інше місце, якщо там уже замішане тісто.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Ця макітра використовується в мене як туристична принада. На фестивалі сім жінок, кріпких таких, вимішують тісто, і потім ми тут, прямо при людях, випікаємо короваї в різних печах.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>ПЛАНИ Й КОРЕКТИВИ</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">До кількасот різновидів борщу від Олени Щербань додався ще один – сушений. Вона зараз працює над книгою «365 борщиків від Олени Щербань», от тільки північний сусід весь час вносить у її плани свої корективи.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="Сушений борщ для українських воїнів" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672835536-114.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="Сушений борщ для українських воїнів" width="630" /><figcaption style="color: #9c9c9c; font-size: 11px; font-style: italic; line-height: 18px; margin: 0px 0px 15px;">Сушений борщ для українських воїнів</figcaption></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– До нас вояки, звісно, забігають, і тоді я їх годую звичайним гарячим борщем. А коли хочу їм щось передати – сушу борщі. Набір – і буряковий, морквяний, трав’яний – і додаю сушену весняну зелень – кропиву, щавель. Війна почалася в лютому, а перед нами було літо. Ми багато чого зібрали і пересушили. Бо сушити борщ взимку – уже смак не той, не такі вітаміни. А сушити його в сезон – о! Печі допомагають, бо електрикою – страшенно дорого.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Печі сама не побудуєш, допомагає сім’я. Чоловік виконує всі забаганки. «Хочу піч!» – він її будує. «Хочу грубу» – будує. «Хочу, щоб біля печі був припічок, щоб ставити туди посуд» – є. Груби дуже екологічні й економні. З їхньою допомогою топити хату можна так, щоб не було шкоди для природи. Дерева тут тільки саджають, намагаються їх не пиляти. Збирають хмиз, листя…</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Я – етнографиня. У туризм прийшла не з бізнесу. Таких мало, але є, особливо в західному регіоні. В нашому східному і центральному нема. Вони роблять бізнес. Приймають людей, годують. А от таких легенд бракує. А в мене інша тема. У мене не було матеріальної бази, зате була база етнографічна. Про будь-яку макітру, будь-який макогін, травознавство… От я сьогодні була в гончаря й займалася малюванням. Я не гончарівна і не малювальниця, але мені захотілося. І в мене сьогодні були маленькі успіхи. Ангоб – рідка глина. У природі є весь спектр глин: біла, чорна, зелена... Глина по глині малюється.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Доктор наук Олена Щербань зізналася, що хоче створити Українську гастрономічну академію. Вона буде гастрономічна й медична. Це буде не виш, а науково-дослідна установа. Креативний майданчик, така собі платформа для творчих ініціатив. Будуть онкологи працювати, нутриціологи, гігієністи. Люди, які пропонують здоровий спосіб життя.</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836224-783.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Ось колеги поряд. У них тема є – коноплі. У промисловому виробництві – і харчові. Вони зараз із ними ходять і не знають, кому воно треба. Це ж корисно; ми це знаємо. Конопляна олія – скільки там мікроелементів. Це про харч. Або конопляне взуття, одяг. Це ж тема!? Я не говорю про наркоманію, я - про коноплю, яку мої прабабуся й бабуся навіть тіпали. І я тіпала. Якби знадобилось відтворити весь процес – вільно. Тільки ж коноплі немає.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>НАДІДЕЯ</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Академія потрібна не тільки з суто прагматичної точки зору. Пані Олена хоче, щоб українці були довгожителями – перше, і щоб вони були плідні.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– А ми перестали жити довго і втрачаємо в плідності. А зараз ще війна. Ще стрес і біда така. Поки що моя академія буде не на часі, але на перспективу вона буде, бо я цей задум виношую вже років п’ять. А в тому році вже навіть пів фундаменту вирили. Грошей вистачило тільки на половину фундаменту, бо там буде велике приміщення, щоб із конференц-залом, де багато людей, щоб розмовляти на міжнародному рівні.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">До речі, в самої хазяйки – четверо дітей. Двом старшим 17 і 18 років, двом молодшим – чотири й один.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Українська енциклопедія замовила їй матеріал: написати статтю на тему «Борщ».</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672836225-991.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="" width="630" /></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– Я сідаю й замислююсь. Побігали кухарята, зареєстрували ініціативну групу, зафіксували в ЮНЕСКО «Культуру приготування борщу»… Культуру, увага! Не борщ як страву. Якби рашисти зараз захотіли зареєструвати в ЮНЕСКО борщ як російську страву, їм би це вдалося. І це ж експертна рада засідала, декілька моїх знайомих особисто. Сиділи, мудрували… Мене там не було, ото ж я й переживаю. А визначення «борщ» не існує. Я почала мудрувати. А хто це напише, як не я? Написала величеньку статтю. Борщ у Вікіпедії – це суп. Але супом борщ не може бути, тому що суп – це французька страва. Українці не готували суп. Вони готували юшку. Юшка, або вариво, або борщ.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Ще одна ідея – щоб «мішлени» (формат рейтингу ресторанів у престижному путівнику Мішлена – ред.) отримували в Україні. Українські ресторатори мотаються по Європах – їм треба, щоб їх визнали. І вони там отримують «мішлени» на французькій та італійській кухні (останнім часом у моду входить скандинавська).</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">– А наша, виходить, недооцінена. Мене це бентежить, і тому, щоб вивищити її через інших, я повинна розробити якусь платформу. І ось ця платформа така… Я радитимуся з усіма, буду надавати територію, площу, збиратиму, об’єднуватиму. Люди обмінюватимуться інформацією…</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">* * *</p><figure style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-block: 0px; margin-inline: 0px; margin: 0px;"><img alt="Подарунки для Олени: солом'яний віл та інші" height="472" src="https://static.ukrinform.com/photos/2023_01/1672835678-186.jpg" style="border: none; height: auto; max-width: 100%;" title="Подарунки для Олени: солом'яний віл та інші" width="630" /><figcaption style="color: #9c9c9c; font-size: 11px; font-style: italic; line-height: 18px; margin: 0px 0px 15px;">Подарунки для Олени: солом'яний віл та інші</figcaption></figure><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;">Природно, що в фіналі було застілля. Неймовірно розкішне: справжній опішнянський борщ з місцевими сливами і качана каша. Щодо рецепту борщу, можу сказати, що сливи в нього кладуть згнічені. А кашу роблять так: вимішують пшоно в борошні з яйцями (години три) таким чином, аби кожна пшонина вкрилася тістом. Кому потрібна детальніша інформація, приїжджайте в Опішню. Лялина Світлиця чекатиме на вас.</p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>Михайло Бублик, Полтава</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong>Фото автора й Максима Грузинського</strong></p><p style="color: #333333; font-family: Arial, "Helvetica Neue", Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 20px;"><strong><br /></strong></p><p style="margin: 0px 0px 20px;"><span style="color: #333333; font-family: Arial, Helvetica Neue, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: 14px;"><b>https://www.ukrinform.ua/rubric-regions/3646408-sto-borsiv-dla-zsu-i-volonteriv.html</b></span></span></p></div>Олена Щербаньhttp://www.blogger.com/profile/02455248882288167580noreply@blogger.com0